Në fund të shekullit të 19-të, ndërsa bota e artit të bukur po hapej shumë ngadalë për gratë artiste, disa mediume u konsideruan më të përshtatshme për këto të ardhura.
Vizatimi ishte i pranueshëm, ashtu si edhe piktura. Por skulptura me siguri nuk ishte një art i përshtatshëm për natyrën e brishtë dhe kufizimet, sepse ai konsiderohej një akt arti intensivisht fizik. Por jo vetëm kaq, skulptura ishte kryesisht e varur nga modelet nudo, dhe gjithashtu i lidhur në sistemet e dominuara nga meshkujt dhe të politizuara të patronazhit shtetëror. Kësisoj asnjë nga këto nuk u konsiderua si e përshtatshme për gratë.
Megjithatë, kjo nuk e ndaloi të renë, Camille Claudel (8 Dhjetor 1864 – 19 tetor 1943) të ndiqte pandërprerë formën e artit, duke prodhuar vepra të guximshme në suva, mermer dhe bronz, kryesisht të figurës njerëzore. Puna e saj e fuqishme e shtyu kritikun Octave Mirbeau të përkufizonte se: “Ne jemi në prani të diçkaje unike, një revolte të natyrës: një grua gjeniale”.
E lindur në Francën veriore, familja e Claudel u zhvendos në Paris në 1881, ku ajo u bë e njohur herët në jetë për talentin e saj artistik të lulëzuar dhe pamjen magjepsëse. Pasi përsosi zanatin e saj në Académie Colarossi, Camille Claudel ndau një studio me disa artiste të tjera femra nën mbikëqyrjen dhe mbështetjen e Alfred Boucher dhe më vonë skulptorit të famshëm, Auguste Rodin.
Claudel ishte rreth 19 vjeç kur filloi të punonte në studion e Rodin në Paris. Dokumenti më i hershëm në të cilin shfaqen emrat e të dyve daton në mars të vitit 1883. Përfshirja e saj në studion e tij zgjati rreth një dekadë, gjatë së cilës ajo mori rolet e asistentes, bashkëpunëtores, modeles dhe partneres romantike, ndërkohë që prodhonte veprat e saj dhe njiherash ekspozonte punët e saj në ekspozitat kryesore të artit në Paris, të quajtura sallone.
Marrëdhënia e Claudel me Rodin, detyroi atë të punonte e izoluar për pjesën më të madhe të jetës së saj, në mënyrë që të krijonte reputacionin vetiak krijues. Ndoshta ky izolim, ose kjo shkëputje nga pjesa tjetër e botës ishte një lloj robërimi që Rodin i bënte Claudeles së bukur, sharmante dhe shumë sensuale. Claudel pa një sukses të moderuar gjatë jetës së saj, duke siguruar disa klientë dhe vëmendjen e tregtarëve të artit, por jo aq sa puna e saj të njihej dhe vepra e saj të merrte vlerësimin dhe vëmendjen merituar. Shumë nga veprat e saj u kritikuan dhe madje u censuruan për sensualitetin e tyre, kemi para sysh mentalitetin e kohës, morali i shtirur i së cilit lejonte meshkujt të jenë “imoralë”, por jo femrat, ata nuk mund hd enuk duhej të zotëronin atë përmasë lirie ndaj së cilës bota hermetike dhe shumë posesive e meshkujve i kundërvihej me pasion të shpenguar anatemomi dhe linçimi, thua se kemi të bënim me shkeljen e kanuneve zakonore dhe dogma religjioze.
Në vitin 1905, Camille Claudel filloi të shfaqte shenja të sëmundjes mendore, duke akuzuar mentorin dhe ish-të dashurin e saj, Auguste Rodin për komplot për ta vrarë.
Pas vdekjes së babait të saj, ajo u shtrua përfundimisht në një spital psikiatrik me urdhër të vëllait të saj. Në vitin 1913, e diagnostikuar me atë që quhej psikozë paranojake, Claudel u varros me forcë nga familja e saj në një spital psikiatrik – fillimisht në Ville Évrard në Neilly-sur-Seine dhe më vonë në Montdevergues në Manfort. Ajo mbeti e institucionalizuar deri në vdekjen e saj në 1943, pavarësisht se mjekët informuan familjen e saj në 1920 se ajo mund të lirohej ose të paktën të transferohej në një spital më afër tyre. Tragjikisht, ajo refuzoi të bënte ndonjë skulpturë të re. E fshehur me akses jashtëzakonisht të kufizuar ndaj vizitorëve dhe korrespondencës, ajo dhe puna e saj u harruan gradualisht deri në rizbulimin e saj në vitet 1980. Megjithëse ajo shkatërroi shumë nga veprat e saj origjinale, një numër skulpturash dhe vizatimesh mbijetuan, duke vendosur trashëgiminë e saj si një nga skulptorët më të mëdhenj të Francës. Arti i saj ishte diçka krejt ndryshe. Ajo e perceptoj aftësinë kompozicionale të objektit krijues në një vështrim krejt novator, perspektivë estetike e cila edhe pse u eklipsua nga linçimi i saj për shkak të sëmundjes dhe harrimit, gjenialiteti si skulptore do të dilte në dritën e adhurimit, për t’i rezervuar, Camille Claudel, vendin e merituar në traditën e skulpturës franceze dhe historinë e artit botëror.
Albert Vataj
