Artisti i shqetësuar dhe i vetmuar, Michelangelo Buonarroti, u lind në Caprese, në provincën e Arezzo, më 6 mars 1475 . Përpara veprave të tij të artit, të njohura në mbarë botën, ndihemi të sulmuar nga ndjesi habie dhe pakënaqësie, jo vetëm për bukurinë e brendshme që shfaqet, por mbi të gjitha për atë paraqitje të torturuar të figurës njerëzore që krijuesi i “David” dhe “Pietà”, që ai e vendos në qendër të artit të tij. Një art i kuptuar si një fuqi farkëtuese që e pushton artistin pothuajse në mënyrë transcendentale dhe të pakontrollueshme, duke sjellë me vete vuajtjen e një misioni universal.
Edhe pse familja e tij i përkiste aristokracisë fiorentine, në lindjen e Michelangelos, babai i tij ngërthet në një ngërç ekonomik, dhe kjo do të ndikojë ndjeshëm në personalitetin e artistit, i cili do të jetë i fiksuar gjatë gjithë jetës së tij me barrën e kujdesit për të mirën e tij.
I mbetur jetim nga nëna në moshën 6-vjeçare, vokacionin e tij artistik e shfaqi në fëmijëri, i penguar pa nevojë nga i ati, baba i cili u detyrua të dorëzohej përballë kokëfortësisë së të birit. Por nuk është vetëm personaliteti i djalit që ka përparësi ndaj aspiratave të babait. Është ky i fundit, në fakt, që ka shoqëruar personalisht Michelangelon në punishten e famshme të Domenico Ghirlandaio, një nga artistët më të njohur në Firence, për të nisur një praktikë, që do të ndihmonte financiarisht familjen.
Pavarësisht se është një nga studentët më të mirë të Ghirlandaio, Michelangelo largohet shpejt nga punëtoria dhe nuk e përfundon praktikën trevjeçare, ndoshta sepse është i pakënaqur me përgatitjen e ofruar nga mësuesi i tij dhe, pas sugjerimit të një nxënësi tjetër, ai fillon të frekuentojë atë. -quajtur” Giardino di San Marco”, një akademi e mirënjohur artistike e mbështetur nga Lorenzo i Madhërishëm .
Në një kohë të shkurtër, falë talentit të tij, ai u bë një nga artistët e preferuar të Medicëve që e afroi me filozofinë neoplatonike, një rrymë e preferuar e familjes fisnike dhe që do të ndikojë në veprën e Michelangelos.
Por jo plotësisht.
Në fakt, tek djali lind një spiritualitet i fuqishëm, të cilin ai do ta shfaqë në veprat e tij, padyshim i frymëzuar nga modelet klasike, të favorizuara nga neoplatonizmi, por me një karakteristikë të përcaktuar nga studiuesit si motivi i së pambaruarës, ndoshta që rrjedh nga pakënaqësia e përhershme e artist që e pengon të përmbushë botën e brendshme të dikujt, të prekur nga konflikti i përjetshëm midis shpirtit dhe materies, midis vështirësisë së bashkimit të figurave pagane me misticizmin e krishterë.
Tashmë në një nga veprat e tij të para, “Zuffa di Centauri “, e porositur nga Lorenco i Madhërishëm , del në pah ajo që më vonë do të jetë veçoria e artit të tij të papërfunduar dhe dinamizmi intensiv fizik dhe emocional i figurës njerëzore, protagonistit të padiskutueshëm të veprat e Michelangelos. Janë të shumta statujat e mbetura të papërfunduara nga artisti dhe shumë studiues kanë rrokur në këtë karakteristikë risinë artistike që përfshin filozofinë humaniste të Rilindjes.
Siç ndodhi me Sandro Botticelli -n, edhe për Michelangelo-n, dëbimi i Medicive dhe fetarizmi i zjarrtë i fjalimeve të Fratit Savanarola, ndikojnë në shpirtin e tij tashmë të munduar duke i bërë pyetje që lidhen me vlerën etike të artit.
Pasi ka marrë detyrën e një kardinali francez, ai pranon të krijojë një skulpturë që përfaqëson Madonën që mban në gjunjë djalin e saj të vrarë, të famshmen “Pietà”, tema e së cilës do ta shoqërojë artin e tij gjatë gjithë jetës. Në fakt, do të ketë tre versione të veprës së lartpërmendur.
E para, e cila është më e njohura, ndodhet në bazilikën e Shën Pjetrit dhe tregon një lëmim kaq të përsosur dhe harmonik të mermerit sa duket pothuajse si një skulpturë e butë. Njerëzorja e thellë dhe bukuria prekëse që shpërthen nga vizioni i “Pietà”-s vijon të magjeps dhe të prek çdo kundrues. Dy figurat njerëzore janë skalitur në gjithë atë vitalizëm dhe shkathtësi që karakterizon veprat e këtij artisti të madh.
Michelangelo, pas rënies së Medicve, u largua nga Firence dhe më pas u kthye atje më 1499 për të krijuar një tjetër nga veprat e tij të denja, “Davidin”.
Statuja, e bërë mes viteve 1501 dhe 1504, konsiderohet si një nga kryeveprat më të mëdha të skulpturës së të gjitha kohërave dhe do të bëhet simboli i lirisë republikane me qëndrimin e saj krenar dhe muskujt kontraktues, gati për të sulmuar këdo që guxoi të shqetësonte fiorentinin e ri.
Davidi është vepra par excellence e Rilindjes. Njeriu bëhet arkitekti i fatit të tij dhe mjeshtër i padiskutueshëm i ekzistencës së tij.
Michelangelo preferon skulpturën dhe, kur Papa Julius II e thërret për të bërë tavanin e Kapelës Sistine, ai largohet nga Roma dhe kthehet në Firence, pavarësisht yshtjeve të vazhdueshme të papës.
Në fund, personazhi i tij ambicioz merr përsipër dhe ai vendos të provojë dorën e tij në një vepër të krijuar me një teknikë jo të përshtatshme për të. Ai dëshiron t’i tregojë vetes dhe të tjerëve se është në gjendje të shtyjë kufijtë e së mundshmes së tij krijuese.
Më pas ai u bë aq i pasionuar pas këtij afresk, sa e vazhdoi punën pa ndihmën e piktorëve të tjerë.
“Pa parë Kapelën Sistine, nuk është e mundur të krijohet një ide e vlerësueshme se çfarë mund të arrijë një njeri i vetëm”, kështu komentohet puna e jashtëzakonshme dhe e vetmuar e Qemerit të Kapelës Sistine nga i madhi, Johann Wolfang Goethe.
Në vitin 1980 ngjyrat origjinale të përdorura nga artisti u shfaqën me gjithë dhunën dhe tonalitetin e tyre të ylbertë. Trupi i njeriut është i lartësuar në lakuriqësinë e tij dhe gjatë Reformimit, disa pjesë intime do të fshihen me perde sepse konsiderohen të turpshme. Në tavanin e Kapelës Sistine, tema e preferuar e Michelangelos është edhe një herë evidente, ajo shtysë e shpirtit që dëshiron të çlirohet nga materia, e parë si një pengesë për brendësinë njerëzore.
Në veprat e artistit të madh toskan, çdo figurë duket se po lufton për të arritur dëshirën për t’u çliruar nga trupi, i parë si një burgosës i egër që ndrydh shpirtëroren njerëzore që synon gjithmonë idenë dhe përsosmërinë. Jo pak studiues kanë ngritur hipotezën e përfaqësimit të vetë artistit në Gjyqin e Fundit në atë lëkurë pa trup, në atë dëshirë për të papërfunduarin që me sa duket i vjen fundi në Romë, më 18 shkurt 1564 .
Michelangelo, si dhe artistë dhe mendimtarë të tjerë të mëdhenj, sigurisht që nuk e mbylli jetën e tij në atë “asgjë të përjetshme” të kujtesës Sartreane.
Lufta e tij e hidhur drejt fundit ka arritur rezultatin që ai shpresonte dhe edhe sot veprat e tij të paharrueshme vazhdojnë të ndezin shpirtin e kujtdo që ngelet në meditimin e tyre, se nuk do të donte kurrë të kishte një fund.
Albert Vataj
