Leonardo da Vinçi vijon edhe sot pas pesë qindvjeçarësh të befasosjë. Pikturat e tij nuk lënë shkas për pajtim dhe dakordësi, për ëndje dhe përjetim, për depërtim të thellë ndijues e goditje shkundullitëse afeksioni. Ai është vetë mistika e artit, është një mister që ngulmon të struk gjithnjë e më thellë në nënlëkurën e tablove të tij një realitet që dukshmërinë e pamjes dhe shprehshmërinë e mjetit estetik e mbulon me mjegull legjendash e trazimesh që mëtoi koha, së cilës ai i përkiste.
Ai ishte gjithçka në vepër, dhe erdhi si askush tjetër intrigues, si edhe në këtë tablo, të shumënjohur, të shumëdebatuar dhe të mbetur ende një enigmë.
“La belle ferronnière” e Leonardo da Vinci është ndoshta po kaq misterioze dhe fsheh brenda vetes trille dhe histori sa intriguese aq dhe befasuese sa dhe veprat e tjera që vigani i Rilindjes së Artë krijoi për të futur në pështjellim qytetërimin edhe pas pesë qindjvjeçarësh. “La belle ferronnière” është portret i një zonje, që zakonisht i atribuohet Leonardo da Vinci , dhe i përket fondit të Louvre, Paris. Ajo njihet gjithashtu si “Portreti i një Gruaje të Panjohur”. Pagëzimi i pikturës, i shënjuar qysh në shekullin e shtatëmbëdhjetë, duke identifikuar atë si vajza ose gruaje ferronniere, u tha se ishte aludim diskrete për një zonjë të njohur të Francis I të Francës , e martuar me një Le Ferron. Më vonë ajo u identifikua si Lucretia Crivelli, një zonjë e martuar që priste Dukeshën Beatrice të Milanos, e cila u bë një tjetër nga zonjat e Dukës, shkruan Ëikipedia
“La belle ferronnière” nga Leonardo da Vinci është portreti i një gruaje të panjohur dhe identiteti i saj është i fshehur në mister, shkuan joyofmuseums.com. Gjithçka që aludohej rreth përkatësisë dhe emrit është një trill. Një tjetër histori i rrethvjen zëfilljes së kësaj pikture. Është fjala një legjendë hakmarrjeje, në të cilën burri i dëmtuar infekton veten qëllimisht me sifiliz, të cilin ai i kalon Mbretit duke infektuar gruan e tij. Për të shtuar këtë konfuzion në tituj dhe identitet, “Zonja me një Ermine” e Leonardos ishte njohur, për një kohë të gjatë më “La Belle Ferronnière”. Legjenda e hakmarrjes dhe titulli u aplikuan për “Zonjë me një Ermine. ”Pështjellimi u krijua nga stolia që gruaja mban në një zinxhir delikate në të gjithë ballin e saj, buzhu e quajtur ferronnière. Të dy gratë kishin porta në portretet e tyre. Kjo çoi në emërimin e gabuar të pikturës “Zonjë me një Ermine”, pasi pronari dëshironte të zbukuronte artin e tyre me legjendën e hakmarrjes. Pretendime të kohëve të fundit tregojnë për portretin që ndoshta përshkruan Beatrice d’Este, gruan e Ludovico Sforza. Ndoshta është e kuptueshme që ka kaq shumë identitete konkurruese të pretenduara për këtë portret, pasi kjo pikturë është një nga vetëm e katër grave të pikturuara nga Leonardo: Mona Lisa, Ginevra de’ Benci, Lady With an Ermine, La belle ferronnière.
Një ferronnière është një stil i shiritit të kokës që rrethon ballin e personit që e vendos. Zakonisht me një xhevahir të vogël, i cili qëndron pezull në qendër. Forma origjinale e shiritit të kokës ishte veshur në fund të shekullit të pesëmbëdhjetë të Italisë dhe u rishpalli një ferronnière në kohën e ringritjes së saj në çerekun e dytë të shekullit XIX për veshje zyrtare dhe ato të mbrëmjeve solemne. Ferronnière pretendohet se është marrë me emrin e një portreti të viteve 1490 nga Leonardo da Vinci, “La belle ferronnière”, nga një tjetër grua e cila mban një stoli të tillë. Sidoqoftë, titulli i kësaj pikture u caktua në shekullin e 18-të dhe përkthimi i mirëfilltë i “ferronnière” në anglisht është “hekuri”. Kështu, a thua kjo pikturë u emërtua pas ornamentit të ballit të saj ose ishte stoli që quhej pas pikturës? Ferronnière si stoli ishte përdorur deri në fundin e viteve 1820 deri në fillim të viteve 1840, dhe nga vitet 1850, ajo kishte rënë nga moda.
Se si qëndron e vërteta dhe cili është varjanti më i besueshëm i gjithë këtyre pretendimeve, ende mbetet e diskutueshme. Ajo që mbetet është ajo që shikuesit e shumë e përcjellin këtë vepër në gjigandin e madh të artit në Luvër. Leonardo da Vinçi vijon të befasojë, vijon të futë në pështjellim e ngatërresa, vijon të prodhoj mister dhe enigma që mbeten të pazgjdhura.
Albert Vataj
