Albert Vataj
Kjo shprehje e Kafkës është një psalmodi drite në errësirën e qenies. Ajo flet për artin dhe lutjen jo si akte të zakonshme, por si përpjekje ekstreme të shpirtit për të kaluar përtej vetes, për të kapërcyer kufijtë e formës njerëzore e për të ndier peshën e një hiri që nuk i takon tokës.
“Lutja dhe arti janë akte plot pasion të vullnetit. Përmes tyre njeriu dëshiron të përforcojë dhe të tejkalojë mundësitë normave të vetvetes së vetvetishme.
Arti, njëlloj si lutja, është një dorë e shtrirë drejt errësirës në kërkim të prekjes së hirit hyjnor, i cili do ta shndërronte në një dorë që shpërndan dhurata.
Të lutesh do të thotë të bëhesh një me ylberin që shtrihet midis jetës dhe vdekjes, të shkrihesh krejtësisht në të, me qëllim që rrëzëllimin e tij të pasosur të shtrosh djepin e brishtë të ekzistencës tënde.”
Arti dhe lutja, në këtë kuptim, janë mënyra të të qenit në përkulje, por jo për nënshtrim, por për tejkalim. Kafka i sheh si gjeste pasioni dhe etjeje, si dorë e shtrirë jo për të marrë, por për të prekur të pakapshmen dhe për ta kthyer atë në një ndriçim që rrjedh për të tjerët.
Ndërsa lutja bëhet një shkrihje me ylberin, një simbol i përkohësisë dhe përjetësisë në të njëjtën kohë — Kafka ngulmon se në këtë akt humbjeje të vetvetes, njeriu gjen një të përjetshme që nuk është më veçse ai, por të gjitha gjërat njëkohësisht: jetë, vdekje, dritë, shpresë.
Ky mendim është një nga ato çaste kur filozofia dhe poezia bëhen një trup i vetëm, i dridhshëm, i përunjur dhe hyjnisht i bukur.
