Ishte dhe mbeti dilemë nëse ishte filozofike apo personale qëndrimi kritik i Arthur Schopenhauer ndaj grave. Studjues të shumtë dalin në mendimin se Arthur Schopenhauer ndaj grave ishte një përzierje e pikëpamjeve filozofike dhe personale. Në shkrimet e tij, sidomos në ese si “Mbi Gratë” (nga vepra “Parerga und Paralipomena” , 1865), ai shfaq qëndrime të forta dhe shpesh negative ndaj grave, të cilat kanë ngjallur debate për natyrën e tyre.
Schopenhauer e shihte jetën si një manifestim të Vullnetit për të jetuar, një forcë e verbër dhe irracionale. Duke e parë botën në terma të instinkteve dhe dëshirave, ai argumentonte se gratë, për shkak të rolit të tyre riprodhues, ishin më të lidhura me natyrën dhe më pak me arsyen, e cila për Schopenhauer-in kishte vlerë të lartë filozofike.
Schopenhauer besonte se gratë kishin një natyrë esencialisht të ndryshme nga burrat, dhe i vlerësonte ato si më emocionale, më praktike dhe më pak të afta për gjykim të lartë filozofik ose artistik. Kjo ishte pjesë e një këndvështrimi filozofik që ndonjëherë tingëllon më shumë si paragjykim sesa si analizë e argumentuar.
Mendimet e tij reflektojnë një pjesë të madhe të botëkuptimit të kohës së tij, kur rolet gjinore ishin të kufizuara dhe shpesh diskriminuese ndaj grave. Megjithatë, ai i shtoi një ton personal dhe ndonjëherë sarkastik këtij botëkuptimi.
Marrëdhëniet personale të Schopenhauer-it me gratë ishin shpesh të vështira. Ai kishte një marrëdhënie të komplikuar me nënën e tij, Johanna Schopenhauer, një shkrimtare e njohur dhe e pavarur, dhe shpesh i kritikonte ato që i shihte si sjellje të saj mendjemëdha. Po ashtu, ai nuk pati ndonjë lidhje të qëndrueshme romantike.
Kritikat e tij për gratë shpesh shkojnë përtej analizës filozofike dhe marrin një ton mizogjin, duke i përshkruar gratë si më pak të afta ose më pak të vlefshme se burrat në disa fusha të jetës. Ky qëndrim shpesh interpretohet si një reflektim i zhgënjimeve personale.
Megjithëse një pjesë e qëndrimeve të tij ndaj grave janë të rrënjosura në sistemin e tij filozofik dhe në perceptimet e kohës, toni i ashpër dhe shpesh përçmues sugjeron se kishte edhe një element të fortë personal. Këto qëndrime e kanë bërë figurën e tij të diskutueshme dhe shpesh të kritikuar në kontekstin modern, ku analiza gjinore dhe barazia janë tema thelbësore.
Filozofi gjerman Arthur Schopenhauer besonte se, megjithëse gratë zotërojnë virtytin e parë dhe më të rëndësishëm – feminitetin – atyre u mungon virtyti dytësor i nevojshëm për të realizuar plotësisht atë parësor. E meta themelore në natyrën e grave, sipas tij, është mungesa e ndjenjës së drejtësisë. Kjo mangësi lind, para së gjithash, nga aftësia e tyre e kufizuar për arsyetim logjik dhe përsiatje intelektuale.
Kjo mungesë përkeqësohet edhe më shumë nga fakti se gratë, si seksi më i dobët, nuk mbështeten te forca, por te dinakëria. Prandaj, ata janë të prirur drejt mashtrimit dhe gënjeshtrës, një tipar që nuk mund të fshihet ose të hiqet. Ashtu siç natyra e ka pajisur luanin me kthetra, elefantin me çataj, demin me brirë dhe disa peshq me aftësinë për të lëshuar bojë të zezë për t’u zhdukur në errësirë, po ashtu natyra i ka pajisur gratë me aftësinë për ti fshehur emocionet e tyre, dhe luajnë role që i lejojnë ata të sulmojnë ose të mbrohen kur është e nevojshme.
Ky talent kompenson të gjitha forcat fizike dhe intelektuale që zotërojnë burrat. Për më tepër, aftësia për të vepruar dhe për të fshehur emocionet nuk është ekskluzive për gratë inteligjente; edhe gratë budallaqe e zotërojnë atë. Nga natyra, gratë shfrytëzojnë çdo mundësi për të përdorur këtë aftësi, ashtu si kafshët përdorin avantazhet e tyre për të mbrojtur veten kur sulmohen. Gratë ndihen të justifikuara në ushtrimin e kësaj të drejte sa herë që e bëjnë këtë.
Schopenhauer ishte ekstrem, por kishte të drejtë për shumë gjëra. Gratë që sillen si fëmijë të rritur është një. Qoftë për të fituar dhe për t’u ankuar, largimi i përgjegjësisë për veprimet e tyre, ose mungesa e përgjithshme e aftësisë për të kontrolluar emocionet, gratë në përgjithsi kanë një mentalitet fëminor që ka kuptim, sepse gratë janë fëmijë nga shoqëria jonë. Natyrisht jo të gjitha gratë, por mjaftueshëm për të qenë mjaft të rëndësishme për të sjellë në një diskutim.
Të gjithë kanë frikë të thonë ndonjë gjë që mund të shihet si negative për gratë, sepse ata mendojnë se do të etiketohen si mizogjene, urrejnë gratë dhe për gratë “zgjidh mua”. E vërteta është se gratë kanë një tendencë për të meta të caktuara ashtu si burrat kanë një tendencë për të meta të caktuara dhe si njerëz me vullnet të lirë ne mundemi dhe madje do të guxoja se duhet të punojmë për t’i rregulluar. Schopenhauer bën një punë të mirë për t’i vënë në dukje ato. A duket se ka ndonjë qëllimsi ndaj grave? po. Kishte të drejtë për shumë gjëra? Gjithashtu po. A janë edhe për burrat të njëjtat vërejtje që marrin nën qortim gratë. Të thuash prerazi, po, është e nxituar, gjithsesi, burrat, të cilët, ashtu sikurse edhe gratë, në kushtet e nevojës për t’u mbrojtur apo për të qenë rol, për të treguar apo për të shfaqur pretendime, shpesh bëjnë më keq se gratë, janë më rëndë se ato gra për të cilat Schopenhauer shkruan.
Përgatiti: Albert Vataj
