Nietzsche shkruan: “Në krahasim me kafshën, njeriu mburret me humanizmin e tij dhe megjithatë e shikon me zili lumturinë e kafshës, pasi kjo është gjithçka që ai dëshiron, të jetojë si kafsha, as i mërzitur dhe as me dhimbje, e megjithatë e dëshiron më kot. sepse ai nuk e do atë si kafsha.”
Kulturat primitive, por edhe ato më të avancuara, si kulturat egjiptiane dhe greke, i janë drejtuar gjithmonë figurës së kafshës për të përfaqësuar hyjninë. E përbashkëta që ato kanë ishte qenia e tyre përtej ose në këtë anë të së mirës dhe së keqes, prandaj gjendja e pafajësisë që ata kishin u ngrit si model dhe masë e njeriut në ushtrimin e lirisë së tij.
Më pas erdhi krishterimi me “Ti do të kesh sundim mbi peshqit e detit dhe mbi zogjtë e qiellit, mbi kafshët shtëpiake, mbi të gjitha kafshët e egra të tokës dhe mbi të gjitha rrëshqanorët që zvarriten mbi sipërfaqen e tij” ( Zanafilla, 1,26). Kështu njeriu u ngrit në krye të shkallës së gjallesave dhe kafshët iu nënshtruan sundimit të tij. Sot kur një njeri kryen brutalitet thuhet se sillet si kafshë, kur në fakt kafsha nuk ka kryer kurrë mizoritë për të cilat njerëzit janë të aftë.
Është vetë Hegeli që na e kujton këtë ku shkruan se ndërsa kafsha vret për të ngrënë, njeriu vret për të marrë njohjen e fuqisë së tij nga të mundurit. Një shembull i kësaj është ceremonia e “triumfit” në kohën romake ku fituesi tërhoqi zvarrë mbretin e popullatës së mundur, të lidhur me një litar në karrocën e tij.
Mizoria njerëzore nuk është si mizoria e kafshëve, e pafajshme sepse diktohet nga domosdoshmëria e natyrës, por fajtore sepse nxitet nga vullneti i tij për fuqi që banon në atë figurë, shpirt, përmes të cilit njeriu ndihet superior ndaj kafshës.
Fjala “shpirt” do të thotë se njeriu, ndryshe nga kafsha, nuk kodifikohet nga ngurtësia e instinkteve dhe pikërisht për këtë arsye ai është i lirë të bëjë të mirën dhe të keqen, duke shënuar kështu dallimin e tij nga kafsha dhe nga Zoti. E keqja, të qenit mizor ndaj të tjerëve të jep ndjesinë e rritjes, të fuqisë, dhe kjo si kur vret, ashtu edhe kur e nxjerr konkurrentin jashtë lojës. Në fakt, ka shumë mënyra për të vrarë. Dhe çdo viktimë dëshmon për fuqinë tonë dhe forcon identitetin tonë, me të cilin jemi të kënaqur sa më shumë e shohim fuqinë e saj.
Për sa i përket kafshëve, më të pambrojtura se ne dhe teknikave me të cilat i kapim, loja është e pabarabartë, dhe për këtë arsye e lehtë deri në atë pikë sa të mos justifikohet krenaria me të cilën gjuetarët mburren se shpesh nuk e hanë as gjahun që vrasin. Në fakt, nuk është uria ajo që nxit aktivitetin e tyre, por kënaqësia e mizorisë, kënaqësia e më të fortit mbi të dobëtin. Dhe e gjithë kjo ndodh në një regjim të pafajësisë, sepse edhe kohët e fundit Kisha ka përsëritur se kafshët nuk kanë shpirt, gjë që shpesh njerëzve u mbetet vetëm të bëjnë keq.
Por nëse nuk kanë shpirt, kafshët kanë ndjeshmëri. Ata gëzojnë dhe vuajnë fizikisht si ne. Dhe sulmi mizor i tyre përshkruan shumë mirë natyrën e ndjeshmërisë sonë. Dëmi që u bëjmë atyre qëndron brenda nesh. Ushtrohet mbi to, por është në dispozicion për t’u praktikuar, siç praktikohet në fakt, në çdo rrethanë dhe në çdo person. Kafsha e torturuar, kafsha e braktisur, kafsha e kapur me mashtrim, kafsha e majmur ne bateri me ndricim gjithmone ndezur qe te mos bjere ne gjume, kafsha e futur ne tenxhere te gjalle per te mos prishur shijen e saj, masin shkalla e ndjeshmërisë sonë, çoroditja, egërsia e saj.
Trajtimi që rezervojmë për kafshët në fakt përshkruan natyrën e “shpirtit” tonë shumë të nderuar, i cili do të bënte dallimin mes nesh dhe atyre.
“La Repubblica”
Përgatiti: Albert Vataj
