Kush e ka lexuar librin “Lulet e Mollës” dhe nuk është përlotur nga dashuria tragjike e Migen Devid, një fshatare e thjeshtë nga një fermë e largët angleze, me Frenk Esherstin, një student që kishte buajtur për disa ditë në fermën e të afërmve të saj? Kush nuk është magjepsur nga peripecitë dhe emocionet shpërthyese të historisë së dashurisë së Ada dhe John tek “Saga e Forsajtëve”, një ndër sagat më madhështore dhe më të ndjera të letërsisë britanike?
Kush nuk do të rrëmbehej prej kureshtjes për të ditur se kush ishte ky mjeshtër i penës, që me aq delikatesë e fuqi depërtoi në psikologjinë njerëzore dhe ekspozoi shtresëzimet sociale të kohës së tij? Ai ishte John Galsworthy, fitues i Çmimit Nobel në Letërsi më 1932, një nderim që e mori vetëm dy muaj para se të shuhej më 31 janar 1933, duke lënë pas një trashëgimi letrare të pavdekshme.
Galsworthy, një nga autorët më të njohur anglezë, ishte një shpirt i zjarrtë që e skaliti realitetin me ndjenjë e pasion, duke krijuar vepra që edhe sot, pas kaq dekadash, të përlotin, të magjepsin, të mbërthejnë. Ai nuk ishte thjesht një rrëfimtar i madh, por një kritik i hollë i shoqërisë, një humanist që përmes letërsisë ngriti zërin për drejtësinë dhe barazinë.
I lindur në një familje të pasur tregtare, Galsworthy u edukua për të qenë avokat, por braktisi këtë profesion për t’iu përkushtuar shkrimit, veçanërisht pasi humbi të atin. Që herët, ai botoi katër libra me pseudonim, por kur nisi të përdorte emrin e tij të vërtetë, ndikimi i tij u bë i pamatë.
Letërsia e tij shpërfaq me mjeshtëri sistemin e klasave shoqërore që dominonte në Anglinë e tij. Ai e përqendroi vëmendjen tek klasa e mesme e lartë, nga e cila vinte vetë, duke portretizuar në mënyrë të paanshme por kritike snobizmin, hipokrizinë dhe moralin mbytës të kësaj shtrese. Përmes personazheve si Soames Forsyte, ai shpalosi dyfytyrësinë e një klase që, ndonëse e pasur e e fuqishme, ishte shpirtërisht e zbrazët dhe e ngurtësuar në vlerat e saj tradicionale.
Përveç letërsisë, Galsworthy ishte edhe një aktivist i vendosur. Ai luftoi për të drejtat e grave, mbrojtjen e kafshëve dhe reformimin e sistemit të drejtësisë. Drama e tij e njohur “Justice” (Drejtësia) pati një ndikim aq të madh sa çoi në ndryshime të rëndësishme në ligjet e burgjeve britanike. Kur në vitin 1917 iu ofrua titulli kalorës, ai e refuzoi me dinjitet, duke thënë se “shkrimi është shpërblimi më i madh i një autori”. Më vonë, ai pranoi Urdhrin e Meritës, një tjetër titull prestigjioz, përpara se të merrte Çmimin Nobel.
Edhe pse natyra e tij nuk ishte shumë shoqërore, Galsworthy kishte një rreth të ngushtë miqsh intelektualë, të cilët e vlerësonin për ndershmërinë dhe thellësinë e tij mendore.
Pas vdekjes së tij, popullariteti i veprave të tij pati një rënie të përkohshme, por u ringjall fuqishëm në vitin 1967, kur BBC realizoi një adaptim televiziv të “The Forsyte Saga”, i cili u bë një sukses i jashtëzakonshëm. Kjo seri, e ndjekur nga miliona shikues, e ringjalli interesin për Galsworthyn dhe e vendosi atë sërish në panteonin e autorëve klasikë të letërsisë britanike.
Sot, 90 vite pas ndarjes së tij nga jeta, trashëgimia e Galsworthy-t mbetet e gjallë. Ai nuk është thjesht një autor i së shkuarës, por një zë i përjetshëm që vazhdon të flasë për dashurinë, drejtësinë dhe dinamikën njerëzore me një ndjeshmëri që sfidon kohën.
