Louis-Napoleon Bonaparte u lind në Paris gjatë Perandorisë së Dytë. Babai i tij, Charles-Louis Napoleon Bonaparte ishte nipi i Napoleonit; ai mori pushtetin më 1852 duke kurorëzuar veten perandor si Napoleoni III. Gjatë mbretërimit të tij, Franca dyfishoi madhësinë e perandorisë së saj jashtë shtetit dhe riparoi marrëdhëniet e saj me Britaninë. Por nga viti 1860 pati një prapakthehu. Në emër të Napoleonit III, pjesërisht liberalizoi tregtinë, pjesërisht u dha të drejtën punëtorëve të organizoheshin dhe futi një liri të caktuar politike, opozita demokratike u rrit. Luftërat danezo-gjermane dhe pruso-austriake në vitet 1864 dhe 1866 nuk i dhanë rolin ndërmjetësues që priste dhe ndërhyrja në Meksikë gjatë 1861-1867 ishte dështim.
Një referendum në vitin 1870 ishte me sa duket me fat, por më pas shkoi tmerrësisht keq kur Franca shkoi në luftë me Prusinë pa aleatë dhe një ushtri inferiore. Franca u pushtua nga ushtria gjermane dhe lufta kulmoi me kapjen e Charles-Louis, në mungesë të tij shtetësia e Parisit hoqi Perandorinë e Dytë dhe shpalli Republikën e Tretë.
Pasi Charles-Louis u shpërngul, familja Bonaparte u arratis në mërgim në Angli. Pas vdekjes së Charles-Louis në janar 1873, djali i tij Princi Louis-Napoleon u shpall nga fraksioni Bonapartiste si Napoleoni IV. Princi i ri ishte i dashur dhe i popullarizuar në qarqet elitare politike. U fol seriozisht për një martesë mes tij dhe vajzës më të vogël të Mbretëreshës Viktoria, Princeshës Beatrice. Mbretëresha Victoria thuhet se besonte se do të ishte më e mira për “paqen në Evropë” nëse Princi do të bëhej Perandor i Francës.
Princi mori stërvitje ushtarake në Angli dhe donte të përjetonte aksion ushtarak. Pasi ushtroi presion të madh atij iu dha mundësia të udhëtonte në Afrikën e Jugut në 1879 dhe të ndihmonte britanikët në luftën e tyre të vazhdueshme me popullin Zulu. Ai ishte i lidhur me Inxhinierët Mbretëror, por zelli i Princit pas betejës e çoi atë vullnetarisht për të marrë pjesë në misionet e zbulimit sa më shpesh që të mundej. I shqetësuar për sigurinë e tij, britaniku i caktoi roje personale dhe u përpoqën t’i jepnin detyra të sigurta me rrezik minimal për të takuar armikun.
Në mëngjesin e datës 1. Qershor 1879, Princi këmbënguli që misioni i zbulimit të planifikuar atë ditë të nisej herët në mëngjes pa forcë të plotë. Në mesditë, patrulla bëri një pushim në një fshat të braktisur Zulu. Kur patrulla mendoi se ishte e sigurt, ata nuk dërguan roje në fushë për të ruajtur. Ndërsa patrulla po bëhej gati të largohej nga fshati, 40 luftëtarë Zulu i sulmuan. Patrulla u largua menjëherë në vend që të luftonte me superioritetin e madh, por kali i Napoleonit u tremb dhe filloi të galoponte përpara se princi të ngrihej plotësisht në shalë. Princi u ngjit në shalë ndërsa kali e çoi në siguri, por një rrip u këput dhe ai u shkel nga kali, i cili iku me pushkën e tij dhe një shpatë që i përkiste gjyshit të tij Napoleonit.
I plagosur dhe i pambrojtur ai nxori pushkën me dorën e majtë dhe filloi të ikte, por katër luftëtarë Zulu e kapën. Assegai i parë i hedhur ndaj princit nuk e zuri, por assegai i dytë i goditi shpatullën e majtë. Princi u përpoq të luftonte me shtizën në dorën e djathtë dhe revolen në dorën e majtë. Ai qëlloi disa të shtëna pa u goditur pa mundur të godasë ndonnjërin nga zulut. I dobësuar nga plagët e marra u fundos në tokë kur u godit në kofshë, pas së cilës u dërrmua dhe vdiq. Kur u gjet trupi i tij, kishte 18 plagë assegai.
Vdekja e Louis-Napoleon dërgoi valë tronditëse në të gjithë Anglinë dhe Francën pasi ai ishte shpresa e fundit dinastike për një restaurim të Shtëpisë Bonaparte në fronin francez.
*Assegai është një lloj shtize me dorezë druri dhe majë metali
Foto: “Vdekja e Princit Perandorak, në Zululand” pikturë nga Paul Joseph Jamin, 1882.
Vendi: Muzeu i Kalasë, Compiegne
Përgatiti: Albert Vataj
