Kjo është historia e miqësisë mes dy prej kompozitorëve më të mëdhenj të të gjitha kohërave: Frederik Shopen dhe Franz Liszt . Historia e dy gjenive të mëdhenj që jetuan shumicën e viteve të tyre së bashku në Paris duke admiruar talentin e njëri-tjetrit dhe që i lanë të dashuruarit e tyre, George Sand dhe Daniel Stern, të ndërhynin në marrëdhënien e tyre.
Të dy kompozitorët kishin një jetë shumë të ngjashme, që në rininë e hershme. Shopen u lind më 1 mars 1810 në Zelazowa Wola në Poloni. Liszt erdh në jetë më pak se një vit më vonë, më 22 tetor 1811, në fshatin Doborjan të Mbretërisë së Hungarisë. Ata të dy vinin nga familje ku dashuria për muzikën ishte e një rëndësie të jashtëzakonshme dhe që zbuluan shpejt talentin e djemve të tyre. Baballarët, në fakt, vendosën të investojnë pjesën më të madhe të parave për t’u siguruar atyre arsimimin më të mirë të mundshëm në muzikë.
Që në moshë të re ata filluan të performojnë live, Shopen në Varshavë dhe Liszt në Vjenë, dhe shumë shpejt tërhoqën vëmendjen e shtypit ndërkombëtar që filloi t’i krahasonte si mrekulli të reja. Ata u takuan për herë të parë pasi u transferuan në Paris, ku Liszt ndoqi performancën e parë live të Shopen më 26 shkurt 1832 në Salle Pleyel dhe menjëherë filluan të adhuronin talentin e njëri-tjetrit në muzikë, duke u bërë miq të mëdhenj. Që nga ai moment, ata u bënë qendra e vëmendjes në performancat live gjatë ahengjeve aristokratike, salloneve dhe aktiviteteve bamirëse, në të cilat morën pjesë figurat më të shquara të aristokracisë pariziane të shekullit XIX. Midis tyre, Princi Adam Czartorisky (ish-kreu i qeverisë në Poloni, në atë kohë emigroi në Paris) dhe konteshën Delfina Potocka, mikesha dhe muza e ngushtë e Shopenit, e cila kishte qenë mësuesja e saj e pianos në rininë e saj.
Edhe pse Shopen dhe Liszt kanë pasur jetë shumë të ngjashme, ata kishin personalitete shumë të ndryshme. Shopen ishte jashtëzakonisht i turpshëm dhe vazhdimisht kishte frikë të performonte në skenë. Performancat e tij live ishin – në fakt – reduktuar në minimum, edhe për shkak të shëndetit të tij të brishtë; nga ana tjetër, Liszt ishte ekstrovert dhe madhështor para një publiku. Në vitin 1835, Liszt filloi një periudhë udhëtimesh, fillimisht në Zvicër dhe më pas në Itali, dhe, si pasojë, miqësia e tyre filloi të lëkundet. Në fund të atij viti, Shopen dhe Liszt të dy ranë në dashuri me dy gra shumë të ngjashme: Amantine Aurore Lucile Dupin (e njohur më mirë me pseudonimin George Sand) dhe Marie d’Agoult (e njohur ndryshe si Daniel Stern). Ata nuk mund ta dinin se marrëdhëniet e tyre të dashurisë do të kishin ndryshuar përgjithmonë miqësinë e tyre.
George Sand dhe Daniel Stern ishin të dy gra shumë të pavarura, mendimtare përpara kohës së tyre dhe romancierë që fshiheshin pas pseudonimeve mashkullore. Ata ishin gjithashtu jashtëzakonisht xhelozë dhe sjellja e tyre i largoi Shopen dhe Liszt edhe më shumë.
George Sand dhe Shopen kishin një marrëdhënie shumë të trazuar: ajo ishte shumë më e fortë se pianisti i brishtë me të cilin nuk ndante as temperamentin dhe as opinionet politike; megjithatë lidhja e tyre zgjati për dhjetë vjet, deri në 1847, vit gjatë të cilit ata u ndanë. Nga ana tjetër, Liszt dhe Daniel Stern kishin një marrëdhënie shumë më pak komplekse që çoi në lindjen e tre fëmijëve: Blandine, Daniel dhe Cosima, e cila më vonë u bë gruaja e kompozitorit gjerman Richard Wagner. Në vitin 1839, Liszt dhe Marie u ndanë.
Kur marrëdhënia e tyre me kompozitorët përfundoi, të dy të dashuruarit shkruan romane për historitë e tyre, duke u përpjekur të mohojnë të gjitha përgjegjësitë dhe duke i vënë ato në një dritë të favorshme para lexuesit.
Pas këtyre viteve të ndarjes, të shkaktuar nga gratë përkatëse, Shopeni dhe Liszt u përpoqën të rindërtonin miqësinë e tyre, por xhelozia po kërcënonte këtë rindërtim. Shopeni e kishte zili lavdinë që kishte arritur Liszt falë natyrës së tij ekstroverte, ndërsa Liszt kishte zili suksesin më të madh që kishin arritur kompozimet e Shopeni. Vitet e kaluara veçmas kishin krijuar një distancë shumë të madhe për t’u kapërcyer, pavarësisht përpjekjeve të dy kompozitorëve.
Ata u takuan për herë të fundit në dhjetor 1845 dhe në tetor 1849 Shopen vdiq në Paris. Liszt kaloi vitet në vijim duke shkruar një biografi të mikut të tij të dashur që u botua në gusht 1851 në ” La France Musicale ” dhe më vonë më 1852 si libër. Liszt vazhdoi të udhëtonte nëpër Evropë deri në korrik 1886, kur vdiq nga pneumonia në Festivalin e Bayreuth, të organizuar nga vajza e tij Cosima për nder të bashkëshortit të saj Richard Wagner.
Për Medium/ Giulia Comba
Përgatiti: Albert Vataj
