Gjatë një gërmimi shpëtimi në vitin 1996 në qytetin Lod, u zbulua një nga dyshemetë me mozaik më mbresëlënës në Izrael! Mozaiku përmban përshkrime të ndryshme mahnitëse natyraliste të kafshëve, zogjve, skenave të gjuetisë dhe varkave. Mes gjithë kësaj bukurie, një skenë magjepsëse që përshkruan pamjen e pazakontë të një anijeje të dëmtuar, tërhoqi vëmendjen e veçantë të studiuesve.
Dyshemeja e mozaikut, e zbuluar nga e ndjera Dr. Miriam Avissar e Autoritetit të Antikiteteve të Izraelit, u konservua nga ekspertët e konservimit dhe aktualisht është e ekspozuar në Qendrën e Mozaikut Lod. Dyshemeja me mozaik ishte dyshemeja e një vile të periudhës romake (fundi i shekullit të 3-të dhe fillimi i shekullit të 4-të para Krishtit) dhe përbëhej nga dy tapete shumëngjyrëshe të ndarë në disa panele magjepsëse.
Në panelin jugor, përshkruhet një skenë interesante detare, që tregon dy anije tregtare të periudhës romake që lundrojnë në thellësi të detit, me një ilustrim të një balene (një përbindësh deti në formë balenë e njohur si Cetus në mitologjinë greke) që ngrihet gojëhapur, drejt anija në qendër të panelit. Skena është përshkruar në mënyrë të pasur me krijesa të ndryshme deti, duke përfshirë delfinët. Mirëpo, skena u zbulua e paplotë, pasi anija në mes të mozaikut u dëmtua në periudhën osmane nga një gropë që shkatërroi qendrën e saj, harkun dhe direkun kryesor, prandaj u quajt “Anija e Dëmtuar”. Megjithatë, pjesët e ruajtura të mozaikut u dhanë mundësi studiuesve të propozonin një rindërtim të përshkrimit të kësaj anijeje. Studiuesi i Autoritetit të Antikiteteve të Izraelit, Dr. Elie Haddad, sugjeron se artisti synonte të përcillte një mesazh specifik.
Pra, cili ishte ky mesazh? Sipas propozimit të Dr. Haddad, anija duhet të ketë hasur në një situatë të rrezikshme në det, gjatë së cilës direku kryesor i saj mund të jetë thyer, duke çuar në rrezikun e mbytjes së anijes. Pozicioni i anijes së dëmtuar në qendër të panelit tregon rëndësinë e saj. “Artisti donte të përshkruante anijen jashtë në det, përndryshe ai do ta kishte përshkruar anijen të ankoruar pranë një porti dhe afër bregut, siç tregohet në përshkrimet e tjera të botës së lashtë,” thotë Dr. Haddad, “Ne e kuptojmë skenën në dyshemenë e mozaikut në thelb si një shprehje artistike e mirënjohjes, duke përkujtuar momentin kur anija doli nga rreziku dhe u shpëtua.”
Përgatiti: Albert Vataj
