Përballë COVID-19, këtij rreziku që ka marrë në kërcënim njeriun, jo të gjithë janë reagues të njëjtë, ndaj masave parandaluese, bombardimit me informacion dhe betejës së statistikës së “luftës”. Ndërsa të gjithë kemi jetuar të njëjtën pandemi muajt e fundit, jo të gjithë ne i jemi përgjigjur pasojave në të njëjtën mënyrë, shkruan një studim i botuar fundvitin që lamë pas, në “Personal and Individual Differences”.
Studimi pohon se ekzistojnë disa ndryshime të dukshme në mënyrën se si njerëzit me tipare “të errëta” të personalitetit kanë reaguar specifikisht krejt ndryshe ndaj pandemisë COVID-19. Këto karakteristika dalluese të personalitetit përfshijnë narcizmin, psikopatinë, sadizmin dhe makiavelizmin që shpesh janë të lidhura me rezultate negative sociale. Ato janë referuar në psikologji si “tetradi i errët”.
Por a mund të parashikojnë këto tipare të personalitetit se si individët i përgjigjen një krize globale?!
Ka një përgjigje, shkencërisht e pranuar, por jo shteruese.
Duke parë 402 individë në SH.B.A. të moshës 18 deri 78 vjeç, studiuesit nga Universiteti i Misisipit zbuluan se kishte disa ndryshime delikate, por të dukshme, të lidhura me këto tipare të personalitetit – nga sjelljet pastruese te gjendja shpirtërore.
“Gjetjet tona tregojnë se gjatë fazave fillestare të pandemisë në Shtetet e Bashkuara, personaliteti i errët parashikoi ndryshe përgjigjet njohëse dhe emocionale ndaj pandemisë”, shkruajnë autorët në letrën e tyre, të botuar në internet përpara shtypjes në nëntor 2020.
Rekrutimi i pjesëmarrësve në internet, studiuesit u kërkuan individëve të plotësonin një pyetësor në lidhje me ndjenjat, mendimet dhe sjelljet e tyre gjatë pandemisë – dhe tiparet e tyre të errëta të personalitetit u renditën duke përdorur masën Dirty Dozen dhe Vlerësimin e Personalitetit Sadistic test.
Interesante, njerëzit me tipare narciziste dhe makiaveliane luftuan emocionalisht me trazirat shoqërore që erdhën me pandeminë. Por studimi zbuloi se ata që e vlerësuan veten si me tipare sadiste raportuan ndikim të madh pozitiv në përgjigje të COVID-19.
“Mund të ndodhë që këta individë të marrin kënaqësi nga ngjarjet që përgjithësisht perceptohen se kanë një ndikim negativ në shoqëri” , shkruajnë autorët .
Për të qenë të qartë, këto ndryshime ishin statistikisht të rëndësishme, por ende mjaft delikate, dhe ky është një studim që përfshinte vetë-raportimin dhe përgjigje të thjeshta ‘po’ ose ‘jo’, kështu që nuk është fjala e fundit për këtë çështje në asnjë mënyrë.
Nuk është gjithashtu për të thënë që njerëzit e përfshirë në studim ishin narcizistë klinikë ose sadistë – thjesht se ata shpreheshin se kishin disa nga ato tipare.
Por është një pasqyrë e rëndësishme dhe interesante se si llojet e ndryshme të personalitetit i përgjigjen trazirave sociale në shkallë të gjerë, si ajo që po jetojmë aktualisht.
Mbi përgjigjet emocionale, studiuesit shikuan se si tipat e personalitetit ndryshuan sjelljen e tyre në përgjigje të pandemisë.
Rezultatet treguan se asnjë nga tiparet e errëta të personalitetit nuk ishte parashikues i sjelljes grumbulluese. Por ata me tipare narciziste ose psikopatike kishin më pak të ngjarë të përfshiheshin në sjellje të rregullta pastrimi, të tilla si fshirja e zonave të prekura shpesh.
Në fakt, sa më lartë të shënonin në aspektin e narcizmit dhe psikopatisë, aq më shumë ulej sjellja e tyre e pastërtisë.
Ndërsa individët me tipare makiaveliane kishin më shumë frikë nga kontraktimi i COVID-19, ata me tipare narciziste raportuan se merrnin pjesë në sjellje që ndihmuan të prekurit nga pandemia.
Kjo mund të tingëllojë kundër intuitës, por studiuesit thonë se kjo mbështetet nga kërkimet e mëparshme që zbuluan se narcistët mund të marrin pjesë në sjellje pro-shoqërore për të marrë miratimin nga të tjerët.
Dy studime të mëparshme të botuara në korrik dhe nëntor zbuluan se disa nga tiparet e errëta të personalitetit mund të parashikonin se sa të ngjarë kishin njerëzit të ndiqnin këshillat e shëndetit publik, të tilla si distancimi shoqëror dhe mbajtja e maskës.
Por ky hulumtim nuk zbuloi se ishte rasti – në një notë pozitive, shumica e pjesëmarrësve thanë se ata ishin tashmë të angazhuar në distancim shoqëror, larje të shpeshtë të duarve dhe duke shmangur udhëtimet dhe tubimet personale.
Ky ndryshim në rezultate mund të jetë për shkak të faktit se pandemia është një “‘situatë e fortë’ në të cilën shenjat e situatës mposhtin rolin e personalitetit” në parashikimin e sjelljes së njerëzve, sugjerojnë studiuesit .
Ndërsa studimi shikonte vetëm lidhje, jo atë që i shkaktonte këto ndryshime, studiuesit sugjerojnë se si tetradi i errët përgjigjet ndaj krizave mund të ketë lidhje me sa i rëndësishëm është stabiliteti shoqëror për secilën nga tiparet e personalitetit.
Narcizistët mbështeten në reagimet sociale për të mbështetur imazhin e tyre për veten, dhe makiavelizmi dihet që shfrytëzojnë të tjerët në sistemin shoqëror për të përmbushur qëllimet e tyre.
Fakti që këto dy tipare të personalitetit kishin shumë të ngjarë të perceptojnë pandeminë si një situatë kërcënuese dhe të përjetojnë emocione negative lë të kuptohet se “këta individë varen nga strukturat e qëndrueshme shoqërore për të arritur qëllimet e tyre dhe reagojnë negativisht ndaj paqëndrueshmërisë shoqërore të perceptuar”, shkruajnë studiuesit .
“Individët me më shumë tipare antisociale (psikopati dhe sadizëm) nuk ishin aq të kërcënuar nga pandemia”.
E rëndësishmja, studiuesit në të kaluarën kanë pyetur nëse psikopatia dhe makiavelizmi janë në të vërtetë konstrukte të ndara – por ky hulumtim sugjeron se ndryshimi në shkallën në të cilën njerëzit me këto tipare mbështeten në mjedise të qëndrueshme shoqërore mund të jetë një pikë kryesore dalluese.
Sigurisht, ekipi gjithashtu vë në dukje kufizimet e punës – duke pasur parasysh se pyetësorët ishin vetë-raportuar dhe kryer pa mbikëqyrje. Disa nga masat që ata përdorën gjithashtu nuk janë të vlefshme nga kërkimet e mëparshme.
Dhe ndërsa madhësia e mostrës ishte përfaqësuese e popullatës më të gjerë të SHBA, ajo i kapi ato vetëm në një moment në kohë. Kërkime të mëtejshme duhet të bëhen gjatë një periudhe më të gjatë kohore në mënyrë që të kuptohet plotësisht se si personalitete të ndryshme i janë përgjigjur kësaj krize në vazhdim.
Por ndërsa bota po përgatitet për më shumë përmbysje në dekadat e ardhshme, falë ndryshimit të klimës dhe mungesës së burimeve, njohja më shumë se si llojet e personalitetit mund t’i përgjigjen konflikteve shoqërore është thelbësore. Dhe kjo është një pikënisje e mirë.
“Rezultatet e studimit aktual përfaqësojnë një shtesë të rëndësishme për të kuptuarin tonë se si funksionojnë tiparet e errëta të personalitetit në kohë të pasigurta,” shkruajnë studiuesit , “dhe për kuptimin tonë të përgjithshëm të përvojave psikologjike të njerëzve që jetojnë përmes një pandemie globale.”
Hulumtimi është botuar në Personal and Individual Differences nga FIONA MACDONALD.
Përgatiti: Albert Vataj
