Është rihapur çështja e shumëdebatuar e fundit të epokës së dinozaurve. Në tryezë kanë përfunduar të dhënat dhe faktet e një të akuzuari kryesor. Jeta erdhi nga lart dhe të gjithë kërcënimet, me të cilat ajo është përballuar kanë ardhur po nga lart. Një studim i ri përpiqet t’i japë fund dilemave të vjetra rreth zhdukjes së dinozaurve, dhe tregon gishtin nga një asteroid si fajtori i vetëm.
Kush do të fajësohet për zhdukjen e dinosaurëve 66 milion vjet më parë? “Teoria e asteroidit” ka qenë gjithmonë më e akredituara, dhe veçanërisht ishte ajo që kapërceu muret e akademisë për t’u bërë pjesë e kulturës popullore. Realiteti, megjithatë, është se ende ekzistojnë dyshime për shkakun (ose shkaqet) e një prej zhdukjeve më të mëdha masive në historinë e planetit. Pas diskutimeve dhe debateve, hamendjeve dhe dueleve hipotetike të shtrirë në një kohje dekadash, bota shkencore ka ngushtuar fushën në dy të dyshuar: nga njëra anë qëndron asteroidi i përmendur tashmë, nga ana tjetër një ngjarje shkatërruese vullkanike që ndodhi në Indi, në zonën e Trappi del Deccan. Tani, një studim i botuar në “Science” përpiquni t’i jepni fund diskutimeve dhe ta ulë siparin e kësaj skene të historive të llojllojshme, duke shpjeguar se vullkanet nuk kanë asnjë lidhje me ta: fajtori i vetëm është asteroidi.
NGA LART APO NGA POSHTË?
Të dy hipoteza e asteroidit dhe ajo e vullkanit, janë krahasuar në temën e efekteve në klimën e dy ngjarjeve. Ndikimi i trupit qiellor në Gjirin e Meksikës do të shkaktonte tsunami dhe zjarre, dhe do të ngrinte në ajër miliarda tonë mbeturina të të gjitha llojeve, përfshirë shkëmbinj të pasur me squfur, prania e të cilave në atmosferë do të shkaktonte një rënie të shpejtë të temperaturave, duke çuar në përqindje prej 75% të specieve ekzistuese që janë në zhdukje. Vullkanet e Deccan-it gjithashtu do të kishin bërë diçka të ngjashme, duke hedhur tonelata mbeturinash në ajër që do të kishin një efekt shkatërrues në klimë. Por si mund të vendosni, se cila nga dy ngjarjet katastrofike që ndodhën pothuajse njëkohësisht i çoi dinozaurët në zhdukje?
ASTEROID QOFTË
Për të provuar dhe përgjigjur, Pincelli Hull dhe ekipi i tij në Universitetin Yale kanë krijuar një model të aftë për të simuluar ndikimin në klimën e gazrave serë të emetuar në atmosferë nga Trappi del Deccan. Dhe ata zbuluan se ato shpërthime kanë pasoja në planet, por jo aq katastrofike: një rënie e temperaturave prej disa gradë celsius, jo disa, por sigurisht jo edhe aq e mjaftueshme për të sjellë tre të katërtat e planetit në zhdukje. Për më tepër, sipas Hull, Deccan do të kishte ndaluar së shpërthyeri 200,000 vjet para ndikimit të asteroidit, i cili përkundrazi ishte bashkëkohor me zhdukje masive.
Ka nga ata që theksojnë se modeli bazohet në të dhëna (për shembull, sasia e CO2 e emetuar nga vullkanet) mbi të cilat ka akoma paqartësi. Në diskutimin e gjatë për atë, se kush është fajtori i zhdukjes së dinozaurëve, me pak fjalë, asteroidi sapo ka shënuar një pikë në favor të tij, por ne akoma nuk e dimë nëse është ai vendimtar i këtij apokalipsi.
Përgatiti: Albert Vataj
