Delikatesa dhe shkathtësia e Camille Pissarro e përulur dhe madhështore në tablotë e impresionistit francez

Nga Albert Vataj

“Lum ata që shohin gjëra të bukura në vendet e përulura, ku njerëzit e tjerë nuk shohin asgjë.” Ishte jo vetëm një sentencë aforiztike e piktorit por edhe postulati, mbi të cilën ai ngriti përmendoren e tij krijuese.
Jacob-Abraham-Camille Pissarro, ose siç njihet Camille Pissarro u lind më 10 korrik 1830, vdiq më 13 nëntor 1903. Ai ishte piktor dhe krijues i shtypshkronjave. Konsiderohet si një nga figurat kryesore në histori të Impresionizmit. Pissarro ishte i vetmi artist që tregoi punën e tij në të tetë ekspozitat e grupit Impressionist. Gjatë gjithë karrierës ai mbeti i përkushtuar për idenë edhe shprehitë e tij artistike, pjesë e të cilave ishte. Ai eksperimentoi me shumë stile, duke përfshirë një periudhë kur ai përvetësoi qasjen “pointillist” pikturimit me pika të Georges Seurat. Një mik dhe mentor mbështetës i artistëve me ndikim, si Paul Cézanne dhe Paul Gauguin , ai u përshkrua nga shumë njerëz që e njihnin si “Atë Pissarro” për bunsensin e sjelljeve të tij.
Artist sublim dhe intensiv, i injoruar padrejtësisht për një kohë të gjatë nga kritikët dhe historianët e artit, Camille Pissarro sot konsiderohet ndër eksponentët më të mëdhenj të impresionizmit, megjithëse lëvizja e tij intelektuale dhe artistike e çon atë në eksperimente të vazhdueshme, në të cilat gjithmonë shfaqet vullneti i tij, stil delikat dhe i pakuptueshëm, i njohur vetëm pas vdekjes së tij.

Në 73 vitet e kaluara në këtë tokë, 63 prej tyre Pissarro i kushton pikturës, duke treguar jo vetëm një profesion të vërtetë për artin, por mbi të gjitha një pasion të papërmbajtshëm, për të cilin ai nuk mund të perceptojë lodhjen.
Prekja e lehtë dhe poetike, me të cilën ai portretizon peizazhet e pranverës dhe dimrit, duke përqendruar vëmendjen e tij, veçanërisht në fshat, do të shtrihet edhe në qytete, në prodhimet e tij të fundit artistike. Me nofkën “poeti i fushatës”, Pissarro pikturoi rreth tridhjetë kanavacë me tematikë njerëzore në plan të parë dhe bëri bojëra uji, litografi dhe etchings, duke eksperimentuar me teknika të ndryshme, duke përfshirë gouache (një lloj pikture tempera të ngjashme me bojëra uji nga pigmente të përziera me ngjitës arabik) dhe pastel.
Midis viteve 1886 dhe 1888, ndërsa jepte mësime mbi përdorimin e ngjyrës, Van Gogh, nga të cilat ai është i pari që vërejti gjeniun, Pissarro, i afrohet një procedurë të re piktoreske, që u ngrit gati spontanisht falë rinovimit të paletës së impresionistëve, që kishte përuruar teknikën e shiritit të shkurtër dhe të plotë të trupit. Hulumtimi i realizuar në ato vite, në fushën e optikës, bën që artisti të ndjek me vëmendje të madhe pikturimin me pika të Georges Seurat dhe Paul Signac që shumëfishojnë numrin e prekjeve të vogla me shirita pa shtresa dhe prishin edhe më shumë ngjyrat duke arritur kështu luhatjen e formave që do të karakterizojnë këtë rrymë të re të eksperimentimit me potencial të shquar shprehëse.

Duke ndaluar në vitet e vegjëlisë, kujtojmë se Pissarro ishte djali i tretë i një tregtari francez me origjinë hebreje. Familja e tij jetonte sipër dyqanit të tyre në Charlotte Amalie, rruga kryesore e Shën Thomas. Kur Camille ishte 12 vjeç, prindërit e tij e dërguan atë në një shkollë në Passy, afër Parisit. Pissarro i ri tregoi një talent të hershëm për vizatim, dhe ai filloi të përkushtohej në vizatimin e koleksioneve të Luvrit.

Në moshën 17-vjeçare ai u kthye në Shën Thomas, ku babai i tij priste që ai të hynte në biznesin familjar. Megjithatë Pissarro ishte më shumë i interesuar të skiconte në port. Pasi takoi piktorin vizitues, danezin, Fritz Melbye, ai lundroi me të për në Venezuelë, në nëntor të vitit 1852. Më vonë, Pissarro tha se ai kishte “braktisur gjithçka që kisha dhe i’u përshtata realitetit të Caracas për tu pastruar nga lidhja me jetës borgjeze. ”Ndërsa ishte në Caracas, Pissarro bëri shumë skica të jetës nëpër rrugë. Ai u kthye në Shën Thomas në gusht të vitit 1854. Këtë herë prindërit e tij më në fund kuptuan se asnjë sasi argumenti nuk do të ndryshonte vendosmërinë e djalit të tyre për të qenë piktor, dhe kështu në vjeshtën e motit 1855 u largua nga shtëpia për herë të fundit, me kah Parisin.

Pissarro mbërriti në kohë për të parë artin bashkëkohor të shpërfaqur me gjithë madhështinë dhe ngulmin ndryshues të shprehisë artistike në Ekspozitën Universale të Parisit, ku pati një tërheqje të fortë nga pikturat e e Camille Corot. Ai filloi të ndiqte klasat private në olecole des Beaux-Arts më 1856, dhe në vitin 1861 u regjistrua si kopjues në Luvër. Ai gjithashtu ndoqi Académie Suisse, një “studio falas”, ku u takua me impresionistët e ardhshëm, Claude Monet, Paul Cézanne dhe Armand Guillaumin. Përmes Monetit, ai gjithashtu u takua Pierre-Auguste Renoir dhe Alfred Sisley. Njohja dhe takimi i tij me ta do të ishte një erë e re për piktorin Camille Pissarro.
Në vitet e para të qëndrimit të tij në Francë, Pissarro pikturoi skena të Indis Perëndimore nga kujtesa, dhe ai gjeti udhëzime nga vëllai i Melbye Anton. Në të vërtetë, kur ai tregoi për herë të parë punën në Sallonin e Parisit të vitit 1859, Pissarro e quajti veten “Nxënës i A. Melbye”, një titull, të cilin ai vazhdoi ta përdorte deri më 1866. Ai u mësua gjithashtu joformalisht nga Corot, i cili e nxiti atë të pikturonte nga natyra. Duke reflektuar ndikimin e Corot, pikturat e hershme të Pissarro zakonisht përfshijnë një perspektivë, një shteg, rrjedhjen e lumenjve, si dhe figura, përgjithësisht të shikuara nga prapa. Punimet e tij të hershme janë bardhemta dhe jeshile në tonalitet, megjithatë, në kontrast me tonalitetin e argjendtë të veprës së Corot.

Gjatë kësaj periudhe Pissarro kaloi kohë në zona rurale si Montmorency, La Roche-Guyon dhe Pontoise, ku ai mund të gjente lëndë të bollshme për pikturën e peizazhit. Kjo vendosi një model gjatë gjithë jetës, duke punuar jashtë Paris por për qëndruar shpesh në qytet. Rreth vitit 1860 ai filloi një marrëdhënie me Julie Vellay, shërbyesen e nënës së tij dhe më 1863 u lindi fëmija i tyre i parë, Lucien. Çifti u martua në Londër më 1871 dhe ata do të kishin tetë fëmijë.

Pissarro u bë gjithnjë e më i kundërshtuar me standardet e shkollës së Beaux-Arts dhe Akademisë, përgjatë viteve 1860, dhe ai herë pas here merrte pjesë në debate të gjalla me artistë të rinj, si Monet dhe Renoir në Café Guérbois. Dhjetë vjet më i vjetër se artistë të tillë, Pissarro u pa si një figurë babai, dhe argumentet e tij të ashpra për barazinë dhe pabarazitë e sistemit të jurive dhe çmimeve i mahniti të gjithë. Edhe pse ai tregoi punën e tij në Sallonin e Parisit, ai dhe kolegët e tij erdhën gjithnjë e më shumë për të njohur padrejtësinë e sistemit të jurisë së Sallonit, si dhe për disavantazhet e pikturave relativisht të vogla, siç ishin ato të tyre në ekspozitat e Sallonit.
Diskutimet në botën e artit u ndërprenë, megjithatë, nga shpërthimi i Luftës Franko-Gjermane në 1870. Pissarro u nis për në Londër, ku u takua me Monet dhe tregtarin Paul Durand-Ruel. Pissarro jetoi në jug të Londrës për një kohë dhe pikturoi skena, të tilla si The Crystal Palace, Londër (1871), të periferive të reja që po shfaqeshin atje. Shumë vite më vonë, ai shkroi: «Unë dhe Monet ishin shumë entuziastë për peizazhet në Londër. Monet punonte në parqe, ndërsa unë, duke jetuar në Norwood e Poshtëm, në atë kohë një periferi simpatike, studiova efektet e mjegullës, borës dhe pranverës. ”Pas kthimit të tij në Francë dhe shtëpisë së tij në Louveciennes, Pissarro zbuloi se shumica e puna në studion e tij ishte shkatërruar nga ushtarët prusianë.

Më 1872 Pissarro u zhvendos përsëri në Pontoise, ku mblodhi një grup të vogël piktorësh rreth tij, përfshirë Guillaumin, dhe, më e rëndësishmja, Cézanne, të cilit Pissarro demonstroi metodën e tij të pikturimit me durim nga natyra. Këto mësime bënë që Cézanne të ndryshojë të gjithë qasjen e tij ndaj artit. Më vonë, saktësisht në vitin 1902, ai tha për mentorin e tij: “Sa për Pissarin e vjetër, ai ishte baba për mua, një njeri për t’u këshilluar dhe diçka si Zoti i mirë”.

“Ndonjëherë kam një frikë të tmerrshme të lëviz një nga kanavacat e mia. Kam gjithmonë frikë të gjej një përbindësh në vend të xhevahirave të çmuara që mendoja se i kisha vendosur atje!” citonte ai.
“Në moshën 50-vjeçare, më 1880, shton ai, unë formulova idenë e unitetit, pa arritur të realizoja atë. Në të gjashtëdhjetat kam filluar të shoh mundësinë e realizimit të tij. Duke vazhduar ai ka thënë: Unë e konsideroj si humbje kohe të mendojmë vetëm për shitjen e pikturave. Ne harrojmë artin tonë dhe e teprojmë vlerësimin e vetes sonë.

Përgatiti: Albert Vataj