Nga Albert Vataj
Nuk është një zbulim i ri, por ekzaminimet e bëra dhe trajtimi me rigorozitet, kanë bërë të mundur përthithjen e të dhënave që thelbësisht përbëjnë një tronditje të themeleve të saktësimeve të derisotme të zhvendosjes së njeriut nga Afrika.
Një kafkë e thyer, të cilën koha e ka trupëzuar me një gurë në një shpellë në Greqi është fosili më i vjetër modern njerëzor i gjetur ndonjëherë jashtë Afrikës, pohojnë kërkuesit. Gjetja e kësaj kafke mund të quhet pa frikë një nga zbulimet më të bujshme. Mbetjet e zbuluara në gadishullin Mani mund të rishkruajnë historinë e Homo sapiens në Euroazi. Kafka e pjesshme u zbulua në shpellën e Apidimës në gadishullin Mani të Peleponezës jugore dhe ka qenë e datë të paktën 210,000 vjeç.
Nëse kërkesa vërtetohet – dhe shumë shkencëtarë kërkojnë më shumë prova – gjetja do të rishkruajë një kapitull kyç të tregimit njerëzor, me kafkën duke u bërë më i vjetër i njohur Homo sapiens fosil në Evropë për më shumë se 160,000 vjet.
Katerina Harvati, drejtore e paleoantropologjisë në Universitetin e Tübingen në Gjermani, tha për “The Guardian” se kafka zbuloim se të paktën disa njerëz modernë e kishin lënë Afrikën shumë më herët sesa që ishin menduar më parë dhe arritën gjeografikisht më tej për t’u vendosur aq larg sa Evropa.
Fosilet e tjera të njerëzve të hershëm modernë të gjetur në Izrael tashmë, tregojnë ekskursione të shkurtra nga Afrika, ku speciet evoluan, shumë kohë para eksodit masiv gjatë së cilës Homo sapiens u përhap nga kontinenti rreth 70.000 vjet më parë dhe kolonizoi botën. Paleontologët i shohin ekskursionet si ekspedita të dështuara, me pionierët që përfundimisht po vdesin dhe nuk lënë asnjë trashëgimi gjenetike tek njerëzit e gjallë sot.
“Rezultatet tona tregojnë se një shpërndarje e hershme e Homo sapiens nga Afrika ka ndodhur më herët sesa besohet më parë, para 200.000 vjetësh,” tha Karvati. “Ne po shohim dëshmi për shpërndarjet njerëzore që nuk kufizohen vetëm në një eksod të madh nga Afrika”.
Për disa studiues, megjithatë, kërkesa është më e guximshme sesa prova që mund të mbajnë. Ekspertët e kontaktuar nga “The Guardian” dyshuan nëse kafka vërtetë i përkiste një njeriu modern dhe kishte shqetësime rreth procedurës së takimit. Dëmtimet që ajo ka mund të shpërbëjnë ngë themelet këtë pretendim ambiocioz që synojnë shkencarët.
Historia e kafkës është e pazakontë që nga fillimi. Ajo u gjet gjatë gërmimeve të shpellës Apidima, një vrimë në një shkëmb gëlqeror që tani kullon mbi det, në fund të viteve 1970. Fosili ishte i mbështjellur në një grumbull gurësh, në një distancë fare të afërt nga një kafkë tjetër dhe disa fragmente kockash.
Pasi u hoq nga shpella, kafkat ishin ruajtur në një muze në Athinë, por kishin pak vëmendje deri kohët e fundit, pjesërisht sepse ato janë aq të dëmtuara dhe jo të plota. Kafka e dytë, e cila ka të padëmtuar pjesën e fytyrës, është studiuar më së shumti dhe është identifikuar si e Neandertalit. Kafka e parë, e përbërë vetëm nga pjesa e sipërme e kafkës, u injorua në masë të madhe.
Harvati dhe kolegët e saj nisën të shqyrtonin të dy. Ata morën skanime CT të fosileve dhe nga këto rindërtime virtuale të krijuara 3D. Modelet 3D u krahasuan më pas me kafka nga Homo sapiens , Neandertalët dhe njerëzit e tjerë të lashtë .
Duke shkruar në revistën “Natura”, shkencëtarët përshkruajnë se si analiza e tyre konfirmoi kafkën e dytë, e cila ka një kreshtë të trashë dhe të rrumbullakosur, si Neandertali. Por, për habinë e tyre, kafka tjetër e pjesshme më së afërmi, përputhet me atë të një njeriu modern. Dëshmia kryesore i referohej pjesës së rrumbullakët dhe mungesa e një rryme klasike të Neandertalit, që duket si flokë e lidhur përsëri në një simite.
“Pjesa që ruhet, pjesa e pasme e kafkës, është shumë dallueshme në veçori nga njerëzit e Neandertalit, ashtu sikurse edhe e njerëzve modernë nga njëri-tjetri dhe nga njerëzit e periudhës arkaike”, tha Harvati.
