Vrasja e Mahatma Gandit mbetet një ndër vrasjet më të bujshme të shekullit të shkuar. Vrasësi i tij Godse ishte një anëtar i një organizate nacionaliste indiane, kundërshtare e Komunitetit Musliman dhe Kongresit Kombëtar Indian. Arsyeja e vrasjes përgjithësisht lidhet me përkrahjen që Gandi dha për ndarjen e Indisë dhe dobësimin që pësoi ajo, pas insistimit që India të paguante Pakistanin. Godse besonte se Gandi po sakrifikonte interesat e indianëve në një përpjekje për të kënaqur grupet minoritare. Godse e vrau Gandin gjatë takimit të lutjeve në orët e para të mbrëmjes së 30 janarit të vitit 1948. Ai ju afrua Gandit, e përshëndeti atë dhe më pas e qëlloi tre herë me një pistoletë.
Ishte “Thjesht një plakush i veshur me pece në Indinë e largët; por kur ai vdiq, njerëzimi vajtoi”. Ky ishte vëzhgimi i një korrespondenti të një gazete për vdekjen e Mahatma Gandit. Tragjedia ndodhi në Nju Delhi, teksa Gandi thatanik po shkonte në një takim lutjesh dhe u “gëlltit” nga një prej ironive të mëdha të historisë – një pacifist i përjetshëm dhe nxitës i antidhunës gjeti vdekjen nga plumbi i një vrasësi.
Vdekja e dhunshme e Gandit erdhi vetëm disa muaj pas realizimit të qëllimit që ai kish ndjekur prej kohësh – pavarësia e Indisë nga Britania e Madhe. Ishte një fitore e ëmbël dhe e hidhur njëkohësisht për Gandin, sepse bashkë me pavarësinë e Indisë erdhi edhe ndarja e nënkontinentit në dy shtete të ndryshëm – Pakistani me bazë muslimane dhe India me bazë hindu – një veprim të cilin ai e kundërshtonte fuqimisht. Gandi nuk mori pjesë në festimet për pavarësinë e Indisë.
Vdekja e Mahatmas
Vinsent Shin ishte një gazetar amerikan dhe shkrimtar, i cili kish mbuluar zonat e trazuara të botës në vitet para dhe gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në vitin 1947, Shin udhëtoi në Indi dhe u shndërrua në një dishepull të Gandit, në një përpjekje për të gjetur një kuptim të ngjarjeve të dhunshme dhe përçarëse që kish dëshmuar gjatë viteve si reporter. Në këtë rrëfim, ai tregon për momentet e fundit, teksa nxitonte drejt takimit të lutjeve në qendër të Nju Delhit, në orët e para të mbrëmjes së 30 janarit 1948:
“Mora një taksi dhe shkova në Shtëpinë Birla në kohë për takimin e lutjeve. Këtë herë isha vetëm. Ndalova taksinë nën një pemë përballë derës së Birlas dhe shkova drejt kopshtit ku bëheshin lutjet. Nuk kish ardhur ende ora pesë dhe njerëzit po vinin më këmbë, me makina dhe karroca. Teksa nxitova drejt fundit të kopshtit ku do të zhvillohej lutua, takova Bob Stimson, korrespondentin e BBC në Delhi.
Nisëm të bisedojmë dhe po i tregoja për udhëtimin tim në Amritsar, si dhe çfarë kish ndodhur atje. Ishte e pazakontë të shihje përfaqësues të shtypit në këto takime lutjesh; Bob më shpjegoi se i kish dërguar disa pyetje Mahatmas për BBC dhe mund të qëndronte gjatë seancës së lutjeve duke qenë se kishte kohë. Pa orën dhe tha: Epo, kjo është e çuditshme. Gandi është vonë. Ai nuk vonohet kurrë.
Pamë sërish të dy orët tona. Ishte ora 5.12 sipas orës time kur Bob tha: Ja tek erdhi. Qëndruam pranë qoshes së murit, në krah të kopshtit ku ai po vinte dhe pamë dritën e mbrëmjes të binte mbi kokën e tij që shkëlqente. Këtë mbrëmje, ai nuk eci nëpër rrugicë por përmes barit.
Ishte një prej mbrëmjeve shndëritëse të Delhit, aspak e ngrohtë por e mbushur me premtimin e pranverës. U ndieva mirë, i lumtur dhe mirënjohës që ndodhesha aty. Bob dhe unë po diskutonim me nge, nuk e mbaj mend për çfarë dhe duke parë Mahatman që vinte drejt nesh nëpër bar, duke u mbështetur pakëz mbi dy prej “vajzave”, me dy apo tre pjesëtarë të familjes së tij pas tyre. Më vonë kam lexuar se kish veshur sandale, por unë nuk i pashë. Mua mu duk sikur po ecte zbathur nëpër bar. Nuk ishte një mbrëmje e ngrohtë dhe ishte i mbështjellë me shall. Kaloi përmes nesh në anën tjetër dhe u kthye të ngjiste katër apo pesë shkallët me tulla që të çonin në tarracën e kopshtit të lutjeve.
Këtu, si zakonisht, ndodhej një grumbull njerëzish, disa prej të cilëve qëndronin në këmbë dhe disa të tjerë që ishin ulur në gjunjë, apo përkulur para tij. Bob dhe unë u kthyem të shohim – ishim disa metra larg shkallëve por tani grumbulli i njerëzve nuk na lejonte të shihnim Mahatman; ishte kaq i vogël. Më pas, dëgjova katër shpërthime të vogla. Ç’është? – i thashë Bob, tek më kish mbërthyer tmerri. -Nuk e di, tha ai. Mbaj mend që në çast u zverdh i tëri. Mos, jo Mahatman, thashë dhe në çast e dija.
Brenda kokës time ndodhi një trazirë si prej një dallge që mund ta krahasoj vetëm me një stuhi në det – erë dhe dallgë që venin e vinin pareshtur. Mbaj mend gjithçka shumë qartë; nuk besoj se humba ndjenjat qoftë edhe për një moment, ndonëse mund të kem patur një apo dy çaste pavetëdije. U ngjita në murin me tulla dhe u palosa thuajse më dysh.
Ndieva vetëdijen e Mahatmas që më linte – nuk di mënyrë tjetër për ta shprehur këtë: ai më la… Stuhia brenda kokës time vazhdoi për disa minuta, ndoshta; nuk kam si ta di sot.
…Ishte gjatë kësaj kohe, me sa duket, që shumë gjëra ndodhën: një seri e jashtme ngjarjesh ndodhi shumë, shumë pranë – pak metra larg – dhe unë isha krejt i pavetëdijshëm për to. U gjet një doktor; policia mori menjëherë kontrollin; trupi i Mahatma Gandit u largua; turma u shkri menjëherë, ndoshta gjë e kërkuar prej policisë kjo. Nuk pashë asgjë prej këtyre. E fundit gjë që mbaj mend nga Mahatma ishte tek ecte nëpër bar, duke u afruar me hapat e tij të vegjël. Kur më në fund nxora gishtat nga goja dhe u ngrita në këmbë, me sytë e tharë kishte shumë policë e ushtarë dhe jo shumë njerëz dhe aty ishte Bob Stimson. Ishte i pafrymë… kishte shkuar diku që t’i telefononte BBC-së.
Erdhi bashkë me mua poshtë shkallëve drejt kopshtit, ku bëmë disa ecejake për pak kohë. Dhoma me dyer e dritare xhami pranë kopshtit të luleve ishte rrethuar nga një turmë njerëzish. Shumë ishin duke qarë. Policia po përpiqej t’i largonte. Bob nuk mund të më thoshte asgjë përveç faktit që Mahatma ndodhej brenda asaj dhome. Ditën tjetër më tha se e kishin marrë prej aty dhe se rroba që kishte mbajtur veshur kish qenë e mbushur me gjak.
