Që në fillim të qytetërimit, njeriu ka jetuar përballë mistereve, i tunduar nga ajo që nuk mund ta shpjegojë dhe i etur për t’ia zbërthyer enigmën të panjohurës. Disa nga këto mistere, shkenca ka arritur t’i ndriçojë me rrezet e saj, por shumë të tjera qëndrojnë në terrin e hamendësimeve, të mbështjella me legjenda, dyshime dhe pasione kërkimi. Këto janë ngjarje, objekte, figura apo fenomene që sfidojnë logjikën, që i kanë rezistuar kohës pa përgjigje të qarta dhe që vazhdojnë të nxisin kureshtjen tonë shekull pas shekulli. Të tilla enigma nuk janë vetëm ushqim për imagjinatën, por edhe një pasqyrë e kufijve të njohjes njerëzore.
Aty ku faktet nuk janë të mjaftueshme, lind miti; aty ku historia ndalet, fillon spekulimi. Në këtë përmbledhje, do të eksplorojmë disa prej mistereve më të mëdha historike që kanë sfiduar historianë, arkeologë, shkencëtarë dhe teoricienë konspirativë. Janë pyetje që presin përgjigje – ndoshta përgjithmonë – por që ndërkohë na çojnë përtej reales, drejt një bote ku e shkuara bëhet arenë e hamendësimeve më të guximshme.
Zonja Babushka dhe vrasja e JFK-së – dëshmitare e një sekreti të madh?
Në mesin e kaosit tragjik të 22 nëntorit 1963, në momentin kur u vra Presidenti John F. Kennedy në Dallas, një figurë enigmatike u kap nga kamerat: një grua me një pallto kafe dhe shall në kokë, e quajtur më vonë “Zonja Babushka”. Ajo dukej se po filmonte ngjarjen, e pandikuar nga paniku përreth. Kjo grua nuk është identifikuar kurrë me siguri. Edhe pse një grua e quajtur Beverly Oliver pretendoi se ishte ajo, dëshmia e saj ka qenë e paqëndrueshme dhe e kundërshtuar. As filmi nuk u dorëzua ndonjëherë. Kush ishte Zonja Babushka? A kapi ajo vrasësin me kamerën e saj? Apo ishte më shumë sesa një dëshmitare? Ky mbetet një nga misteret më tronditëse të shekullit XX.
A ishin perënditë greke alienë?
Mitologjia greke është e mbushur me perëndi që zotëronin fuqi mbinjerëzore, udhëhiqnin me urtësi të lartë dhe ndërhynin në jetën e njerëzve. Sipas teorive alternative, këta “zota” si Zeusi, Poseidoni dhe Athena, mund të kenë qenë qenie jashtëtokësore që u perceptuan si hyjnorë për shkak të teknologjisë së përparuar. Erich von Däniken, autori i famshëm i Odisea e Zotave, ka pohuar se këto figura mitologjike nuk ishin trillime, por vizitorë nga një planet tjetër. Pa prova të prekshme, këto teori mbeten spekulative – por sa e vërtetë është vetë mitologjia?
Atlantida dhe gurët misteriozë të Biminit
Në vitin 1968, në ujërat afër ishujve Bimini në Bahamas, u zbulua një strukturë e çuditshme prej gurësh të mëdhenj të rreshtuar, e quajtur “Rruga e Biminit”. Mistiku Edgar Cayce kishte parashikuar se mbetjet e qytetërimit të humbur të Atlantidës do të gjendeshin pikërisht aty. A është kjo “rrugë” një dëshmi e humbjes së Atlantidës, apo thjesht një formacion natyror? Në mungesë të një përgjigjeje përfundimtare, magjia e kësaj hipoteze vazhdon të tundë mendjet e atyre që kërkojnë të zbulojnë misterin e qytetërimit të fundosur.
Ku prehet Genghis Khan?
Themuesi i Perandorisë Mongole, një nga pushtuesit më të mëdhenj të historisë, vdiq në vitin 1227. Por vendi ku është varrosur mbetet një mister i paprekur. Legjendat flasin për një varrim sekret, ku të gjithë dëshmitarët u vranë, madje dhe tokat u shkelën me kuaj për të zhdukur çdo gjurmë. Disa besojnë se ai prehet në malin Burkhan Khaldun në Mongoli, të tjerë mendojnë se trupi u fsheh nën rrjedhën e një lumi të devijuar enkas. Pavarësisht kërkimeve intensive dhe zbulimeve arkeologjike, vendvarrimi i Genghis Khan mbetet një nga enigmat më të mëdha historike.
Ylli i Betlehemit – një shenjë hyjnore apo një UFO?
Ylli që udhëhoqi të Urtët drejt lindjes së Jezusit mbetet një fenomen enigmatik. Ishte një kometë, një konjuksion planetar, apo një sinjal nga një inteligjencë tjetër? Astronomi Johannes Kepler sugjeroi se bëhej fjalë për një bashkim të planetëve Jupiter dhe Saturn. Teoricienë modernë propozojnë që mund të ketë qenë një anije kozmike. Me mungesën e provave të pakundërshtueshme, ky yll vazhdon të shkëlqejë në terrin e mistereve.
Disku i Phaistos – një kod i lashtë që s’ka folur ende
Gjetur në Kretë më 1908, disku i Phaistos është një objekt qeramike me mbishkrime të çuditshme, në një gjuhë ende të pa deshifruar. Disa besojnë se përmban një lutje, të tjerë një rrëfim historik ose një kalendar astronomik. Simbolet e tij – të shtypura me vula mbi argjilë të njomë – janë unike dhe nuk ngjasojnë me asnjë sistem tjetër shkrimi të njohur. Derisa një ditë ndoshta do të kuptohet, disku mbetet një nga sfidat më enigmatike të arkeologjisë.
USS Cyclops – anija që u zhduk pa gjurmë
Në mars të vitit 1918, anija USS Cyclops u zhduk në rrugën e saj nga Brazili për në Baltimore me 306 njerëz në bord. Pa asnjë sinjal ndihme, pa mbetje, pa shpjegim. Trekëndëshi i Bermudës është përmendur si fajtor i mundshëm, por asnjë teori shkencore nuk e ka vërtetuar përfundimisht fatin e saj. Mbetet një nga zhdukjet më të mëdha detare të historisë amerikane.
Sinjali “Wow!” – një përshëndetje nga universi?
Në vitin 1977, radioteleskopi “Big Ear” në Ohio regjistroi një sinjal të pazakontë që zgjati 72 sekonda – një valë që vinte nga hapësira e thellë dhe që nuk është përsëritur më kurrë. Astronomi Jerry Ehman shkroi “Wow!” në margjinën e printimit, duke i dhënë sinjalit emrin që ruan sot. A ishte ky një mesazh nga një civilizim tjetër? Apo thjesht një fenomen natyror i paidentifikuar? Deri më sot, misteri mbetet i paprekur.
Thesari i humbur i Adolf Hitlerit
Thuhet se Adolf Hitleri arriti të fshehë një pasuri të madhe përpara fundit të Luftës së Dytë Botërore – vlerësuar në miliarda dollarë. Nga liqeni Toplitz në Austri, deri në fshatrat e largëta të Gjermanisë, kërkimi për këtë thesar vazhdon. Pjesë të vogla janë gjetur, por asgjë që të tregojë për vendndodhjen e saktë të pasurisë së tij. Është një enigmë që ndez imagjinatën e aventurierëve dhe kërkuesve të arit edhe sot.
Ku janë mbetjet e Kristofor Kolombit?
Trupi i Kristofor Kolombit ka kaluar disa herë kufijtë, nga Spanja në Karaibe e më pas sërish në Spanjë. Por një teori thotë se eshtrat e tij nuk u zhvendosën kurrë dhe që ai ende ndodhet në Santo Domingo. Edhe testet e ADN-së nuk kanë dhënë një përgjigje përfundimtare, pasi Republika Dominikane refuzon të pranojë interpretimin spanjoll. A është zbuluesi i Amerikës ende i paqetë në vendin e gabuar?
Përmbyllje:
Këto mistere nuk janë thjesht histori të pazgjidhura – ato janë dëshmi të kufirit mes dijes dhe misterit, mes realitetit dhe mitit. Nëse do t’i zbulojmë ndonjëherë të vërtetat pas tyre apo jo, kjo mbetet për t’u parë. Por deri atëherë, ato mbeten si ethe të shpirtit kërkues të njeriut – që s’kënaqet kurrë vetëm me atë që sheh.
