Albert Vataj
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
Albert Vataj
No Result
View All Result
Home Muzikë

Episode, kureshti dhe befasi nga jeta dhe veprimtaria krijuese e Giuseppe Verdit, kompozitorit të operës italiane

October 10, 2017
in Muzikë, Nga jeta e korifejve
223
VIEWS
Share on FacebookShare on TwitterShare on Pinterest

Ai erdhi dhe mbetet si njeri nder kreshtat më të thekshme të ngulmeve të sfidës operistike. Gjithëdakordësohemi se akti i tij krijues i dha një dimension të tjetërllojtë operës, këtij komunikimi estetik, kësaj force shprehëse që do ti rezervonte Giuseppe Verdit një vend nderi në panteonin e të epërmeve vlera të historisë së muzikës. Verdi erdhi për të dominuar skenën e operës italiane pas epokës së Bellinit, Donizetit, dhe Rosinit, veprat e të cilëve ndikuar ndjeshëm atë, duke u bërë një nga kompozitorët më të shquar të operës.  Verdi u lind me 10 tetor 1813 në fshatin La Ronkole, në Italisë Veriore, në një familje të varfër, pozitë e cila e vështirësoi duke e kthyer në një sipërmarrje heroike ngjitjen me thonj e më dhëmbë në lartësitë e shenjtërisë së artit. Të gjallët e flakadanit të epshëm të traditës operistike italiane do të shuhej më 27 janar 1901. Prirja dhe dashuria e tij për muzikën u shfaqen qysh herët. E gjithë jeta e këtij mjeshtri është surprizuese. Talenti dhe fati bënë që rruga për të mbërritur ëndrrën të ishte e vështirë por jo e pamundur për Giuseppe Verdin, fshatarin që i dha frymëmarrje metropolitane operës së një shekulli.

Episodet nga jeta dhe veprimtaria artistike e kompozitorit të madh japin një panoramë më të plotë të atyre përpjekjeve dhe atij ngadhnjimi që e ngjiti këtë vullnet të madh në majën më të lartë të historisë së operës, italiane dhe asaj botërore.

 NGA JETA E KOMPOZITORIT

Jetëgjati nuk bëhet jetëshkurtër

Xhuzepe Verdin kur ishte fëmijë e shpëtoi nga terrori austro- rus e ëma, e cila e futi në fillim në sakristi dhe pastaj në këmbanore të kishës. Më vonë Bepini i vogël ra në një kanal me ujë. Atje do të mbytej po të mos e shpëtonte një njeri që kaloi aty pari. Në një kishë ra rrufeja dhe vrau priftin me katër vetë të tjerë, ndërsa Verdi që ishte aty pranë tyre përsëri shpëtoi.

Cili e zbuloi prirjen për muzikë të verdit

Që kur ishte fëmijë bëri punë të ndryshme në hotelin e vogël të babait. Atje ai shpesh i linte punët mënjanë dhe ngulte vështrimin në qiell.

Gëzimin më të madh djali i vogël e kishte kur një violinist shëtitës ndalonte para shtëpisë së tij dhe i binte instrumentit. Ai atëherë linte çdo gjë dhe dëgjonte meloditë që dilnin nga telat e violinës. Më vonë Verdi u bë mik i violinistit të varfër. Ai zbuloi te fëmija prirje të theksuar për muzikë, foli me prindërit dhe i këshilloi që ta dërgonin djalin për të studiuar muzikë. Ai parashikoi të ardhmen e madhërishme të Verdit.

Vështirësitë për të gjetur udhën që të çon te ëndrra

 Verdi, që të dëgjonte sa më shumë organon hyri në punë në kishë. Në vend që të bënte detyrën e ngarkuar harrohej duke dëgjuar muzikë. Prifti e shau rëndë Verdin dhe ai shkoi në shtëpi duke qarë. Atëherë iu lut nënës:

– Nënë, të lutem shumë më dërgo të mësoj për muzikë.

Të dhënat e mira të djalit të vogël dhe zgjuarsia e tij e madhe i vunë në lëvizje të gjithë për ta ndihmuar me mjetet e mundshme që ai të përparonte. Një tregtar i pasur i dha paratë, një organist i dha mësimet e para muzikore, prifti i fshatit i mësoi latinishten. Mirëpo prifti që deshi t’i jepte profesionin e vet gjeniut të ardhshëm të muzikës, thoshte:

– Nuk e kuptoj, se çfarë brumi ka ky njeri që të studiojë muzikë? Kur organisti u sëmur keq dhe e zëvendësoi Verdi, prifti dëgjoi duke i rënë instrumentit të kishës, ndërroi mendim dhe i tha:

– Biri im, ti ke të drejtë, shko pra të studiosh muzikë.

Verdi dhe farmacisti që i binte klarinetës

 Verdi i vogël e kishte pasion të madh muzikën. Në Buseto një farmacist i quajtur, Antonio Barezi i binte klarinetës dhe çdo mbrëmje jepte koncerte bashkë me muzikantë të tjerë. Mbrëmjeve teksa launte shikonin një fshatar të vogël, të varfër, që mbështetej pas murit të shtëpisë dhe dëgjonte me shumë vëmënjd eis i përhumbur. U përpoqën disa herë ta dëbonin, por më kot. Ai kthehej sërish aty për të dëgjuar muzikë.

Atëherë farmacisti i tha djalit të vogël:

– Biri im, meqenëse të pëlqen kaq shumë muzika, hajde brenda në shtëpi të dëgjosh dhe mos rri jashtë në mes të rrugës, se do të marrësh të ftohtë.

Fshatari i vogël ishte Xhuzepe Verdi. Ai u fut në shtëpi gjithë druajtje dhe rrinte i fshehur në një kënd. Verdi shkoi disa herë dhe krijoi marrëdhënie familjare me farmacistin.

Atje u dashurua me të bijën e tij Margaritën, me të cilën edhe u martua.

Edhe gjenitë mund të rrëzohen në provim

Në moshën 19-vjeçare Verdi u paraqit si kandidat për t’u pranuar student në konservatorin e Milanos.

Dha provim para një komisioni muzikantësh, ku bënin pjesë mësuesit më të famshëm që kishte Milano në atë kohë. Interpretoi Kapriçion në La të Hercit, pastaj priti gjithë ankth përgjigjen… por ajo nuk i erdhi. Vetëm pak kohë më vonë një nga anëtarët e komisionit e lajmëroi se ishte rrëzuar.

Verdi e ndjeu veten shumë të fyer dhe mësuesit i erdhi shumë keq. Ai e këshilloi që të vazhdonte mësimet privatisht, i dha zemër që të gjente ndonjë mësues. Megjithatë, Verdi nuk u ngushëllua dhe iku duke u thënë të gjithëve: – E kuptoni, më quajnë të paaftë për muzikë dhe më kanë rrëzuar.

Disiplina si mjet bashkëpunimi dhe suksesi artistik

Pas suksesit të bujshëm të “Nabuko”-s, Verdi u bë i pamëshirshëm me libretistët. Ai donte që ata t’i nënshtroheshin vullnetit të tij të fortë. Gjithnjë bënte ndryshime në librat duke u bërë kështu gjithnjë e më i padurueshëm.

Njërin nga libretistët e tij që nuk ulej në punë, e mbyllte me çelës në dhomë dhe e lironte pasi kish kryer punën e ngarkuar. Verdi arriti ta nënshtronte libretistin dhe qeshte sa herë e kujtonte atë ndodhi.

Giuseppe Verdi një muzikant i madhe dhe një patriot i flaktë

Verdi ende i ri, kur banonte në Milano, u bë shumë i njohur.

Një ditë një gjeneral austriak, guvernator i qytetit, e thirri mjeshtrin e ri dhe i kërkoi një marsh për trupat e tij.

– Gjeneral, – u përgjigj ftohtë Verdi. – Po të doni unë kam vetëm ariet e tërheqjes së trupave nga fronti.

Verdi ishte patriot dhe për këtë ka prova të shumta. Që nga “Oberto” (1839) e deri te “Falstafi” (1893) gjithë vepra muzikore e Verdit përshkohet nga dashuria e zjarrtë për atdheun.

Çdo notë e muzikës së tij ishte një thirrje për luftë kundër pushtuesit dhe çdo melodi kthehej në himn popullor. Çdo shfaqje kthehej në një demostrim patriotik, që shkaktonte zemërimin e policisë austriake. Në shenjë mirënjohjeje kompozoi një himn kushtuar Maxinit J). Gjatë Luftës së Parë për pavarësi përkrahu nënshkrimin e një dokumenti në favor të të plagosurve në luftë. Më pas u zgjodh deputet në Parlamentin e parë italian.

Verdi dhe ndodhia me kritikun si test vlerësimi të veprës

Kur Verdi ishte në shtëpinë e botuesit për t’i dorëzuar partiturën e “Trovatores” erdhi një kritik muzike, i cili e pa partiturën dhe i kërkoi leje autorit që të provonte në piano disa pjesë të operës. Verdi ia dha lejen dhe zgjodhi vetë pjesët që kritiku do të luante në piano. Në fillim ishte kori Xhitanët.

– Si të duket? – i tha Verdi kritikut. Kritiku nuk mbeti aspak i kënaqur. Verdi fërkoi duart duke qeshur dhe i dha një pjesë tjetër të operës. As kjo nuk u miratua prej tij.

Verdi u tregua shumë i kënaqur dhe e përqafoi:

– Po çfarë do të thotë ky përqafim? – thirri i habitur kritiku.

– I dashur miku im, – iu përgjigj mjeshtri, – duhet ta dini se unë kam bërë një vepër popullore që t’iu pëlqejë të gjithëve përveç kritikëve. Në qoftë se të pëlqen ty nuk do t’i pëlqejë shumicës. Tani gjykimi yt mohues më siguron suksesin e muzikës sime.

Si lindi dhe e bëri të famshëm Verdi “Nabuko”-n

Opera e parë “Oberto” pati sukses të plotë. Ajo i siguroi Giuseppe Verdit mbrojtjen e një sipërmarrësi me emër, i cili që nga ky rast pati besim të patundur te muzikanti i ri. Ai i besoi Verdit për të vënë në muzikë një libret me titull “I syrgjynosuri”. Po në këtë kohë sipërmarrësi i dha edhe Merelit J një libret për kompozim, por ky nuk e pëlqeu dhe shkoi te Verdi për të këmbyer libretin me të. Verdi kishte respekt për Merelin dhe pranoi ta këmbente. Libreti që mori ishte “Nabuko”.

Nga leximi i libretit të “Nabukos”, Verdi mbeti i pakënaqur, nuk e pëlqeu dhe vrapoi te Mereli për të rimarrë libretin e parë. U deshën përpjekje të mëdha për ta bindur që të hiqte dorë nga mendimi i tij. “Nabuko” ishte krijuar enkas për gjeninë e Verdit, kurse “I syrgjenosuri” ishte i dobët dhe nuk u vlerësua fare kur u paraqit në skenë.

Verdi, “Makbethi” dhe baritoni me primadonën

Verdi ishte shumë kërkues në prova. Në Firence provat e “Makbethit” vazhduan tre muaj. Vetëm dueti midis baritonit dhe primadonës në aktin e parë u provua në piano rreth pesëqind herë. Megjithatë, Verdi nuk ishte i kënaqur. Kur teatri ishte plot me njerëz në shfaqjen e premierës dhe aktorët kishin veshur kostumet, mjeshtri thirri baritonin dhe primadonën, i futi në një sallë dhe kërkoi nga dy artistët të provonin dhe një herë duetin e famshëm.

Baritoni i lodhur nga provat nuk duroi më dhe thirri:

– Po kemi bërë tashmë pesëqind prova! Dhe Verdi qetë- qetë i tha:

– Mbas pak nuk do të më thuash më kështu, sepse do të bëhen pesëqind e një.

Giuseppe Verdi dhe Viktor Hygoi, dy gjigandë në betejën me një të mundur

Provat e “Rigoletos” kishin mbaruar por mungonte kënga që tenori duhej të këndonte në fund të aktit. Vetëm në provat e përgjithshme, kur tenori ishte shumë i preokupuar, Verdi dorëzoi të famshmen “La dona e mobile”. Për këtë arie mori shkas nga një sonatinë e Bethovenit. Publiku e mësoi shumë shpejt dhe nisi ta këndojë menjëherë pas shfaqjes së parë.

Viktor Hygoi u zemërua shumë me Verdin kur vepra e tij “Ernani” u shfaq në Paris me titullin “I syrgjynosuri”. E njëjta gjë ndodh edhe me “Rigoleton”, titulli i veprës së tij të njohur “Mbreti dëfrehet”. Kjo ndërhyrje e muzikantit italian e inatosi shumë.

Hygoit nuk po i durohej sa ta shikonte shfaqjen, kur dëgjoi kuartetin final, në të cilën dy vetë qajnë dhe dy të tjerë tallen, dramaciteti i lartë romantik arriti kulmin me emocionet e thella lirike. Atëherë poeti i madh francez e deklaroi veten të mundur dhe pranoi që drama e tij ishte ndjerë më shumë nga rivali i tij italian.

Tags: 1839 Un Giorno di Regno - Teatro alla Scala1840 Nabucco - Teatro alla Scala1842 I Lombardi - Teatro alla Scala1843 Ernani - Teatro La Fenice1844 Giovanna d'Arco - Teatro alla Scala1845 Alzira - Teatro San Carlo1845 Attila - Teatro La Fenice1846 Macbeth - Teatro della Pergola1847 (version i rishikuar i I Lombardi) Il corsaro - Teatro Grande1847 I masnadieri - Her Majesty's Theatre1847 Jérusalem - Académie Royale de Musique1848 La battaglia di Legnano - Teatro Argentina1849 Luisa Miller - Teatro San Carlo1849 Stiffelio - Teatro Grande1850 Rigoletto - Teatro La Fenice1851 Il trovatore - Teatro Apollo1853 La traviata - Teatro la Fenice1853 Les vêpres siciliennes - Académie Royale de Musique1855 Le trouvère - Académie Royale de Musique1857 (version i rishikuar Il trovatore me një balet te shtuar) Simon Boccanegra - Teatro La Fenice1857 (version i rishikuar Stiffelio) Un ballo in maschera - Teatro Apollo1857 Aroldo - Teatro Nuovo1859 La forza del destino - Imperial Theater1862 Macbeth - Theâtre Lyrique1865 (version i rishikuar) Don Carlos - Académie Royale de Musique Paris1867 La forza del destino - Teatro alla Scala1869 (version i rishikuar) Aida - Khedivial Opera House Cairo1871 Don Carlo - Teatro San Carlo1872 - (rishikim i pare i Don Carlos) Simon Boccanegra - Teatro alla Scala1881 (version i rishikuar 1857) Don Carlo - Teatro alla Scala1884 (rishikim i dyte1886 (rishikim i trete1887 Falstaff - Teatro alla Scala1893Conte di San Bonifacio - Teatro alla ScalaFlorenceGiuseppe VerdiLondonMilanModenaNaplesObertoParisRiminiRomeSaint PetersburgTriesteVeniceVenice 1844 I due Foscari - Teatro Argentinaversion i Aktit 4) Don Carlo - Teatro Municipaleversion i Aktit 5) Otello - Teatro alla Scala
Previous Post

Edgar Allan Poe, pena e mprehur në rrufetë e trishtimit, shpirti i epur epsheve të territ

Next Post

Mesjetë – Ritet e shenjta dhe djallëzore të klerikëve, trillet e çmendura, të vërteta e ferrit dhe gjyqet e inkuizicionit

Next Post

Mesjetë - Ritet e shenjta dhe djallëzore të klerikëve, trillet e çmendura, të vërteta e ferrit dhe gjyqet e inkuizicionit

Albert Vataj

Albert Vataj

Ajo që bën dhe e ndjen është ajo që duhet. Mos u bëj rob i fatalizmit, nëse nuk do të lësh veten të bjerë në boshin e asgjësë. Nuk është e thënë se duhet të ecësh me hapa të shpejtë për të mbërritur diku, hapat e sigurt janë ata që të çojnë aty ku duhet dhe kur duhet të shkosh. Jepu me gjithë shpirt asaj që e do me gjithë zemër dhe do të shohësh se përveçse i pasur do të jesh dhe i lumtur. Ushqeje me dritë gjithçka që jeta ta kredh në terr dhe se bashkë me veten ke çliruar prej kësaj robëria edhe ata që sjellin farën e së mirës të vullnetet për të ndryshuar botën që na përket të gjithëve. Më mirë vdis duke u përpjekur se sa të zvarritesh duke u ankuar. Jeta është gjithçka që ti kërkon prej saj. Nuk ka forcë të hyjshme apo përkufizime që tregojnë udhën e së vërtetës, jetën e merituar, zotërimin e gjithçkasë që të përket. Kërko gjithçka tek vetja. Gjithçka që do është gjithnjë me ty. Mjafton të dish ta kërkosh dhe do të kesh gjithçka.
  • Trending
  • Comments
  • Latest

Fausti, Mefistofeli dhe Margarita, një tragjedi e bashkëjetimit të së mirës me të keqes, vuajtja pambarim

April 4, 2016

Çfarë është Dashuria? Thënie brilante nga njerëz të famshëm që kanë skalitur zjarret e pasionit në historinë e letërsisë

May 12, 2017

Ëndrrat e këqija, makthet, përse i shohim, mesazhet që na dërgojnë dhe a mund t’i shmangim?

April 4, 2016

“Plaku dhe deti”, dyluftimi i pabarabartë i mundësisë, sprova e fatit dhe guximit të njeriut për të sfiduar natyrën

May 4, 2017

Galaktika, Rruga e Qumështit përmban 160 miliardë planete

0

Spektakël dhe frikë nga balena 14 metra e gjate që peshon 30 ton

0

Amani, qyteti i bardhë mbi 18 kodra streha mbretërore e kryeqytetit jordanez

0

Lëvizja e bujshme që shkundullitën nga themelt shekullin XX në botën e muzikës

0

Më 2 korrik 1990, kur zemërata zgjonte kurajon për të guxuar të sfidoje diktaturën

July 2, 2025
Milan Kundera mbi të drejtat e kafshëve dhe çfarë do të thotë në të vërtetë mirësia e vërtetë njerëzore

Milan Kundera mbi të drejtat e kafshëve dhe çfarë do të thotë në të vërtetë mirësia e vërtetë njerëzore

July 1, 2025
Artemisa B e Pireut, Hyjnesha e bronztë që sfidon shekujt, për të dëshmuar përsosmërinë e artit

Artemisa B e Pireut, Hyjnesha e bronztë që sfidon shekujt, për të dëshmuar përsosmërinë e artit

July 1, 2025
Ismail Kadare, një vit pa penën dhe gjenialitetin krijues, që nënshkroi me vepër përjetësinë

Ismail Kadare, një vit pa penën dhe gjenialitetin krijues, që nënshkroi me vepër përjetësinë

July 1, 2025
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

Copyright © 2020 Albert Vataj

No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG

Copyright © 2020 Albert Vataj